Hôm trước mình có nói chuyện linh tinh trong group bay lắc telegram, thì thấy có nhiều bác rất hứng thú với thông tin về cách giữ sức khỏe trí não khi bay lắc. Mãi đến hôm nay mình mới có điều kiện viết chi tiết hơn về vấn đề này.
Toàn bộ thông tin mình viết là tổng hợp từ nghiên cứu khoa học ở nước ngoài (sẽ ghi nguồn cụ thể cho các bác rành anh ngữ, và muốn tìm hiểu thêm). Khác với Việt Nam, bộ môn bay lắc đã phổ biến ở châu âu và Mĩ từ những năm 1980. Rất nhiều nghiên cứu khoa học đã được viết về độ khả dụng của kẹo và ke trong y tế, và được dân chơi bên này học hỏi để bảo vệ an toàn cho sức khỏe.
Đầu tiên, kẹo là gì, và tại sao nó làm bạn sướng? Khi thường nói tới kẹo(hoặc: thuốc lắc, Molly, ectasy, XTC), người ta đang nói tới chất MDMA. Tuy vậy thông thường kẹo ở VN không phải là MDMA nguyên chất, mà đã được pha tạp (đá, amphetamine hoặc caffeine). Cơ chế hoạt động của MDMA nói một cách rất đại khái:
1/ Giải phóng toàn bộ lượng
tín hiệu truyền thần kinh (neurotransmitter) được dự trữ trong Neuron Phát tín hiệu (Presynaptic Neuron) của bạn. Đặc biệt là 2 loại tín hiệu:
Seretonin (Loại tín hiệu tăng cảm giác sung sướng), và
Dopamine (Loại tín hiệu tăng cảm giác hài lòng, muốn làm việc).
2/ Giảm mức tái hấp thu tín hiệu (reuptake inhibitor) từ neuron nhận tín hiệu (Postsynaptic Neuron). Cơ chế hoạt động này tương tự với nhiều loại thuốc trầm cảm trên thị trường (vd như Sertraline, Paroxetine), có tác dụng tăng sự lưu thông của các tín hiệu não (loại làm bạn sướng) trong não bạn.
Qua 2 cơ chế hoạt động trên, não của bạn sẽ trải qua quá trình:
Kiếm củi ba năm, đốt một giờ. Khi thuốc đang hoạt động thì đó sẽ là giây phút sung sướng nhất cuộc đời bạn, nhưng khi thuốc tan thì bạn sẽ lâm vào trạng thái
giống trầm cảm (lượng tín hiệu truyền thần kinh của bạn sẽ giảm 40% tới 60%). Nhiều bạn nghĩ mình mệt mỏi 2, 3 ngày sau khi chơi ke là do chơi kẹo chưa tan hết, điều này sai. Bạn mệt mỏi là vì nguồn cung cấp tín hiệu não giúp bạn sung sướng và muốn làm việc (Serotonin và Dopamine) đã bị giảm thiểu (Hoặc là vì ke chưa tan). Đặc biệt, nếu bạn chơi
mỗi tuần một lần hoặc thường xuyên hơn trong 1, 2 tháng, thì bạn có thể bắt đầu bị rơi vào vòng xoáy trầm cảm, nghiện tâm lý, và tệ hơn nữa là
bắt đầu nghĩ đến chuyện tự tử.
Vậy làm thế nào để tránh những hiệu quả phụ của kẹo?
1/ Uống
Alpha Lipoic Acid (ALA). ALA giúp bảo vệ não bạn khỏi tình trạng cạn kiệt tín hiệu não (Seretonin), và giảm thiểu phản ứng viêm não (glial response).
Nguồn nghiên cứu. ALA có 2 dạng:
NA-R-ALA (tác dụng lâu), và
R-Alpha Lipoic Acid (Tác dụng nhanh).
loại 1: uống 100mg trước khi ăn kẹo, và mỗi 2 giờ sau khi ăn kẹo. Loại 2: Uống 200mg trước khi ăn kẹo, và mỗi 1h sau khi ăn kẹo. Sau khi kẹo hết tác dụng thì ko cần uống nữa.
2/
Acetyl-L-Carnitine có tác dụng bổ trợ với ALA,
Nghiên cứu 1,
Nghiên cứu 2.
Uống liều 500MG, chung với ALA.
3/
Vitamin C có tác dụng chống độc cho gan khi chơi kẹo.
Nguồn nghiên cứu. Vitamin C cũng có tác dụng chống độc oxy hóa cho não (oxidative stress) từ việc chơi kẹo.
Nguồn nghiên cứu.
Uống 1000mg (1 gam) 1 tiếng trước khi ăn kẹo, và 2 tiếng sau khi ăn.
4/ Các bạn nào bay lắc xong nhưng cần tỉnh táo lập tức để làm việc hoặc lái xe, thì uống
Phenylpiracetam . Loại thuốc này là thuốc tăng trí não thuộc dòng racetam, có tác dụng giúp tỉnh ngủ, tăng trí não, và tăng tuần hoàn cơ thể. Loại thuốc này hiệu quả tới mức bị Olympic cấm, vì có tác dụng tương tự như doping. Hôm trước mình chơi gần nửa gram ke, sáng dậy bê quá, chơi 1 viên Phenylpiracetam, là hết run tay run chân, đủ tỉnh để lái xe.
Ngay sau khi bạn muốn dừng chơi, uống 100mg - 200mg Phenylpiracetam. Trong ngày hôm đó nếu bị nhức đầu thì ăn lòng đỏ trứng gà hoặc uống thuốc bổ sung choline sẽ hết (ví dụ như Alpha GPC, hoặc citicoline) .
5/
Không khuyên dùng vì chưa có nghiên cứu khoa học về vấn đề này. Nhưng khi các bạn chơi kẹo thì thường sẽ bị liệt dương tạm thời, vì kẹo có tác dụng làm
co đường kính mạch máu, dẫn tới không đủ máu đưa xuống "chân giữa" của các bạn, cùng với việc
huyết áp bị nâng cao. Uống
Viagra (
Sidanafil), hoặc
Cialis (
Tadanafil) sẽ giúp
giãn đường kính mạch máu, cùng với
giảm huyết áp, giúp chân giữa của các bạn có thể hoạt động trở lại.
Chống chỉ định với các bác có tiền sử về bệnh tim mạch (Vì chưa có đủ số liệu nghiên cứu), hoặc trên 45 tuổi.
Uống Viagra 1 tiếng rưỡi trước khi muốn xã đồ, hoặc Cialis 45 phút trước khi muốn xã đồ. Chỉ uống khi có người để xã.
24 tiếng sau khi chơi kẹo, các bạn nên uống các loại thuốc bổ sau:
1/
5-HTP và tinh chất trà xanh (
EGCG): Tiền chất của tín hiệu não seretonin. Khi uống chung với tinh chất trà xanh, 5-HTP sẽ được chuyển thành tiền chất seretonin đc dự trữ trong não bạn (trong tế bào Neuron phát tín hiệu).
Nguồn nghiên cứu 1,
Nguồn Nghiên cứu 2.
Uống 5-HTP 200mg cùng với EGCG 400mg trước khi ngủ. KHÔNG ĐƯỢC UỐNG 2 LOẠI THUỐC NÀY TRƯỚC KHI ĂN KẸO, HOẶC KHI ĐANG ĂN KẸO. ÍT NHẤT LÀ 1 NGÀY SAU KHI CHƠI KẸO.
2/ Melatonin là loại hóc môn giúp cơ thể bạn biết lúc ngủ, và cũng là một loại chất chống oxy hóa cho cơ thể. Thông thường thì cơ thể bạn tự tạo chất này từ chất serotonin, nhưng sau khi chơi kẹo thì serotonin trong cơ thể bạn sẽ bị cạn kiệt. Uống 5 - 10 mg sau khi ăn chiều.
3/
N-acetyl cysteine (NAC) có tác dụng chống oxy hóa trong não, và tái tạo các tế bào neuron phát tín hiệu.
Nguồn nghiên cứu. Đặc biệt hơn, những bạn bị lờn kẹo vì chơi quá thường xuyên, khi nghỉ chơi kẹo 2, 3 tháng và uống NAC mỗi ngày thì sẽ có thể có lại cảm giác sung sướng khi chơi kẹo.
Uống NAC 500mg mỗi ngày. Không nên uống NAC 1 ngày trước khi chơi kẹo, vì sẽ làm kẹo giảm tác dụng, chơi ít sướng.
4/ Chơi kẹo ít thường xuyên lại. Để chống trầm cảm và hại não thì chỉ chơi kẹo mỗi
4 tới 6 tuần. Để chống lờn kẹo thì chỉ chơi kẹo mỗi
9 - 12 tuần. Nếu bạn chơi kẹo quá thường xuyên trong thời gian dài (6 - 8 tháng), thì khi cái sự
sung sướng tột đỉnh khi chơi kẹo mất đi, nó sẽ KHÔNG BAO GIỜ QUAY TRỞ LẠI. Lúc đó khi bạn chơi kẹo, bạn vẫn sướng, nhưng không cách nào sung sướng như lúc mới chơi, cho dù bạn nghỉ chơi 2, 3 năm rồi mới chơi lại.
Độ sung sướng sẽ không đáng so với tác dụng phụ khi chơi kẹo lúc đó.
..
