Khủng hoảng giá khoai tây năm 2025 là một lời cảnh báo về những thách thức lớn mà Nga đang đối mặt: biến đổi khí hậu, phụ thuộc vào nhập khẩu và sự bất ổn của chuỗi cung ứng toàn cầu.
Người nông dân thu hoạch khoai tây trên cánh đồng ở vùng Omsk, Nga (Ảnh: Reuters).
Giới chuyên gia Nga cảnh báo, khoai tây - một loại thực phẩm được sử dụng phổ biến nhất trong các bữa ăn hàng ngày của người dân Nga, đã tăng giá phi mã trong năm qua, do biến động thời tiết và hậu quả từ các lệnh trừng phạt của phương Tây.
Với mỗi người dân Nga, khoai tây không chỉ là một loại thực phẩm mà còn là biểu tượng văn hóa sâu sắc, gắn bó với lịch sử, truyền thống, tâm hồn của dân tộc. Từ những bữa ăn gia đình ấm cúng với đĩa khoai tây nghiền thơm lừng, tô súp củ cải đỏ đậm đà, đến chiếc bánh khoai tây giòn tan, khoai tây đã trở thành "vua của các loại rau củ" trong văn hóa ẩm thực Nga. Nó không chỉ nuôi sống cơ thể mà còn nuôi dưỡng ký ức, gợi lên hình ảnh thân thuộc về những cánh đồng bạt ngàn ở Krasnodar, ngôi làng yên bình ở Siberia, hay ngày đông lạnh giá bên lò sưởi với mùi khoai tây nướng thơm nồng.
Thế nhưng, vào mùa xuân năm 2025, khoai tây, vốn là biểu tượng của sự giản dị và gần gũi, đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng chưa từng có. Giá khoai tây tăng vọt, đạt mức kỷ lục 85,4 rúp/kg trên toàn quốc, thậm chí chạm ngưỡng 120-130 rúp/kg ở các thành phố lớn như Moscow và St. Petersburg.
Từ một loại thực phẩm của "người nghèo", khoai tây bỗng trở thành "mặt hàng xa xỉ", khiến người dân Nga phải đối mặt với câu hỏi day dứt: Liệu khoai tây có còn giữ được vị trí đặc biệt trong đời sống của họ? Điều gì đã dẫn đến cơn bão giá này và liệu đây chỉ là một hiện tượng tạm thời hay dấu hiệu của những vấn đề sâu xa hơn trong nền kinh tế và xã hội Nga?
Từ "thực phẩm cứu đói" đến "biểu tượng văn hóa"
Khoai tây xuất hiện ở Nga vào thế kỷ 17, dưới thời Peter Đại Đế, nhưng phải đến thế kỷ 19, nó mới thực sự trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống người dân. Trong các giai đoạn khó khăn nhất của lịch sử Nga - từ chiến tranh, nạn đói, đến thời kỳ Liên Xô, khoai tây luôn là nguồn thực phẩm "cứu cánh".
Với chi phí thấp, dễ trồng và giàu năng lượng, khoai tây đã nuôi sống hàng triệu người dân qua những mùa đông khắc nghiệt. Những cánh đồng khoai tây trải dài ở các vùng nông thôn như Rostov, Tambov hay Siberia không chỉ cung cấp lương thực mà còn trở thành biểu tượng của sự kiên cường, khả năng thích nghi và tinh thần bất khuất của người Nga.
Trong văn hóa đại chúng ở Nga, khoai tây hiện diện khắp mọi nơi; từ câu chuyện dân gian kể về những người nông dân cần mẫn, đến các bài hát ca ngợi đất mẹ Nga trù phú, khoai tây luôn được nhắc đến như một món quà của thiên nhiên.
Nhà văn nổi tiếng người Nga Nikolai Gogol từng miêu tả khoai tây như "biểu tượng của sự phong phú và sức sống của đất nước". Trong các tác phẩm văn học, khoai tây không chỉ là thực phẩm mà còn là hình ảnh của sự gắn kết gia đình, của những giá trị giản dị nhưng bền vững. Một khảo sát của Viện Levada năm 2023 cho thấy, 78% người Nga coi khoai tây là thành phần không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày, vượt xa bất kỳ loại rau củ nào khác.
Khoai tây không chỉ là thực phẩm mà còn là ký ức tập thể. Những món ăn như khoai tây nghiền bơ, khoai tây chiên giòn, hay sủi cảo nhân khoai tây gợi lên hình ảnh những buổi tối quây quần bên bàn ăn, nơi các thế hệ cùng chia sẻ niềm vui và nỗi buồn. Ở các vùng nông thôn, khoai tây còn là biểu tượng của sự tự cung tự cấp, khi nhiều gia đình trồng khoai trong vườn nhà để đảm bảo nguồn thực phẩm quanh năm. Với người Nga, khoai tây không chỉ là một loại củ, nó còn là một phần của tâm hồn, cầu nối giữa con người và đất mẹ.
Khủng hoảng giá cả: Khi khoai tây trở nên khan hiếm
Thế nhưng, năm 2025 đang chứng kiến một sự thay đổi đáng lo ngại. Theo Cơ quan Thống kê Quốc gia Nga (Rosstat), giá khoai tây đã tăng 90,5% từ đầu năm 2024 đến tháng 5/2025, đạt mức trung bình 120-130 rúp/kg ở các đô thị lớn như Moskva và St. Petersburg. Ở một số khu vực nông thôn, giá thậm chí còn cao hơn do chi phí vận chuyển tăng vọt. Mức tăng này vượt xa tỷ lệ lạm phát chung của Nga (8,5% trong năm 2024), biến khoai tây từ một loại thực phẩm giá rẻ thành một mặt hàng đắt đỏ, khiến nhiều gia đình phải cắt giảm các món ăn quen thuộc.
Tại Krasnodar - một trong những vựa khoai tây lớn nhất của Nga, giá khoai tây đã tăng gấp đôi trong vòng một năm. Sự tăng giá này không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn gây áp lực lớn lên ngành nông nghiệp và chuỗi cung ứng thực phẩm.
Trên các nền tảng xã hội như X, người dân Nga bày tỏ sự bất mãn trước tình trạng giá cả leo thang. Một số ý kiến thậm chí so sánh tình hình hiện tại với những năm 1980 dưới thời Liên Xô, khi thực phẩm khan hiếm dẫn đến cảnh xếp hàng dài và sự xuất hiện của các chợ đen. Ở một số khu vực, hiện tượng mua bán khoai tây không chính thức đã xuất hiện, khi người dân tìm cách trao đổi trực tiếp với nông dân để tránh giá bán lẻ cao ngất ngưởng.
Nguyên nhân của cơn bão giá
Một là thời tiết bất lợi và mất mùa. Năm 2024, Nga đối mặt với một mùa hè khô hạn nghiêm trọng ở các vùng nông nghiệp trọng điểm như Krasnodar, Rostov Oblast, nơi sản xuất khoảng 30% sản lượng khoai tây của cả nước. Theo RIA Novosti, hạn hán đã làm giảm năng suất cây trồng tới 25% ở một số khu vực.
Thêm vào đó, bệnh mốc sương và các loại sâu bệnh khác càng làm trầm trọng thêm tình trạng mất mùa. Kết quả là sản lượng khoai tây năm 2024 chỉ đạt 15 triệu tấn, giảm đáng kể so với 18,3 triệu tấn của năm 2022, theo Bộ Nông nghiệp Nga.
Hai là phụ thuộc vào hạt giống nhập khẩu. Một trong những nguyên nhân sâu xa của khủng hoảng là sự phụ thuộc của Nga vào hạt giống khoai tây nhập khẩu từ Hà Lan và Đức. Các lệnh trừng phạt kinh tế từ năm 2022 đến nay đã làm gián đoạn nguồn cung hạt giống chất lượng cao, trong khi các giống nội địa của Nga chưa đáp ứng được nhu cầu về năng suất và khả năng kháng bệnh.
Theo chuyên gia nông nghiệp Dmitry Petrov từ Đại học Nông nghiệp Moscow, Nga chỉ sản xuất được 10% nhu cầu hạt giống khoai tây chất lượng cao. "Nếu không giải quyết được vấn đề này, khủng hoảng giá sẽ còn kéo dài," ông cảnh báo.
Ba là chi phí sản xuất tăng vọt. Chi phí sản xuất nông nghiệp ở Nga đã tăng đáng kể trong hai năm qua. Giá phân bón hóa học tăng gấp đôi do gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, trong khi giá nhiên liệu tăng 30%, đẩy chi phí vận chuyển và bảo quản khoai tây lên cao.
Một nông dân ở vùng Tambov chia sẻ: "Chúng tôi phải trả 50.000 rúp cho một tấn phân bón, gấp ba lần so với năm 2022. Nếu không tăng giá bán, chúng tôi sẽ lỗ nặng". Sự mất giá của đồng rúp (giảm 15% so với USD năm 2024) càng làm trầm trọng thêm tình hình.
Bốn là xung đột địa chính trị và hạn chế xuất khẩu. Xung đột địa chính trị và các lệnh trừng phạt quốc tế đối với Nga đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng thực phẩm toàn cầu. Là một trong những nước xuất khẩu khoai tây lớn, Nga đã áp đặt hạn chế xuất khẩu từ năm 2023 để ưu tiên nhu cầu nội địa và đảm bảo an ninh lương thực. Tuy nhiên, điều này không đủ để ổn định giá cả, bởi sản lượng nội địa giảm mạnh. Trong khi đó, lượng khoai tây nhập khẩu dự kiến tăng gần gấp đôi trong năm 2025 để bù đắp thiếu hụt, nhưng chi phí nhập khẩu cao càng đẩy giá bán lẻ lên.
Năm là nhu cầu tăng trong ngành chế biến thực phẩm. Sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp chế biến thực phẩm tại Nga cũng góp phần vào cơn bão giá. Với giá trị thị trường dự kiến đạt 35 tỷ USD vào năm 2025, nhu cầu về khoai tây chiên, khoai tây nghiền đóng gói và các sản phẩm ăn nhanh đang tăng 15% mỗi năm. Tuy nhiên, nguồn cung khoai tây không thể theo kịp, tạo ra một "cơn bão hoàn hảo" đẩy giá lên cao, theo chuyên gia Anna Sokolova.
Tác động và phản ứng của chính phủ
Khủng hoảng giá khoai tây không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội. Đối với nhiều gia đình Nga, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và những người có thu nhập thấp, khoai tây là nguồn thực phẩm chính. Việc giá tăng vọt buộc họ phải cắt giảm các món ăn truyền thống, làm mất đi một phần ký ức văn hóa. Một số người dân thậm chí phải chuyển sang các loại thực phẩm rẻ hơn như mì ống hoặc gạo, nhưng những lựa chọn này không thể thay thế được vai trò của khoai tây trong văn hóa ẩm thực Nga.
Tình trạng này cũng làm gia tăng nguy cơ bất ổn xã hội. Trên các nền tảng xã hội như X, một số người dân bày tỏ sự bất mãn với chính phủ vì không kiểm soát được giá thực phẩm. Một số khu vực ghi nhận hiện tượng mua bán khoai tây không chính thức (chợ đen), khi người dân tìm cách trao đổi trực tiếp với nông dân để tránh giá bán lẻ cao. Những ký ức về thời kỳ khan hiếm thực phẩm dưới thời Liên Xô dường như đang trở lại, khiến người dân lo ngại về tương lai.
Chính phủ Nga đã nhận thức được mức độ nghiêm trọng của khủng hoảng. Đầu năm 2025, Bộ Nông nghiệp Nga công bố kế hoạch mở rộng diện tích trồng khoai tây thêm 6.500ha để tăng sản lượng. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng giải pháp này cần thời gian để mang lại hiệu quả, bởi việc cải thiện năng suất đòi hỏi đầu tư vào giống cây trồng, công nghệ và cơ sở hạ tầng.
Một số giải pháp khác đang được thảo luận gồm: Một là phát triển giống khoai tây nội địa. Nga đang hợp tác với các viện nghiên cứu để tạo ra các giống khoai tây kháng bệnh và chịu hạn tốt hơn, giảm phụ thuộc vào hạt giống nhập khẩu. Hai là hỗ trợ nông dân. Chính phủ có thể cung cấp trợ cấp cho phân bón, nhiên liệu và máy móc để giảm chi phí sản xuất. Ba là đa dạng hóa nguồn cung. Tăng cường nhập khẩu khoai tây từ các nước như Belarus, đồng thời khuyến khích nông nghiệp bền vững thông qua công nghệ tưới tiêu và canh tác thông minh. Bốn là kiểm soát giá thực phẩm: Mặc dù ý tưởng này vấp phải sự phản đối từ các hiệp hội ngành công nghiệp, chính phủ vẫn đang cân nhắc các biện pháp để ổn định giá cả.
Theo ông Ivan Kuznetsov, đại diện Liên đoàn Nông nghiệp Nga, việc kiểm soát giá có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt giống như thời Liên Xô. Thay vào đó cần đầu tư vào nghiên cứu và hỗ trợ nông dân để tạo ra một nền nông nghiệp bền vững hơn.
Khủng hoảng giá khoai tây năm 2025 là một lời cảnh báo về những thách thức lớn mà Nga đang đối mặt: biến đổi khí hậu, phụ thuộc vào nhập khẩu và sự bất ổn của chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, trong khó khăn cũng ẩn chứa cơ hội. Nga có thể tận dụng bối cảnh này để đầu tư vào nông nghiệp hiện đại, phát triển các giống cây trồng nội địa và xây dựng một nền kinh tế nông nghiệp tự chủ hơn.
Đối với người dân Nga, khoai tây không chỉ là một loại thực phẩm, nó là một phần của lịch sử, văn hóa và tâm hồn. Dù giá cả có tăng cao những bữa ăn với khoai tây nghiền thơm lừng hay bánh khoai tây giòn tan vẫn sẽ tiếp tục gắn kết các thế hệ.
Câu hỏi đặt ra là: Liệu người Nga có thể vượt qua cơn bão giá này để đưa khoai tây trở lại với vai trò "thực phẩm của mọi nhà"? Chỉ thời gian và nỗ lực chung của chính phủ, nông dân và người dân mới có thể trả lời.
TheoK-Politika, Izvestia
.png "Sex :vozvn (10):"){kind=icon}
đéo có nuke thì mạt vận dân tộc chia 5 xẻ 7
