Vụ triệt phá đường dây sữa bột giả trị giá gần 500 tỷ đồng khiến nhiều người bàng hoàng. Dư luận đặt câu hỏi lớn: Vì sao những hộp sữa này được tiêu thụ dễ dàng suốt 4 năm?
Nhân viên tư vấn "ưu ái" sữa lạ
Chị Hoa (tên nhân vật đã được thay đổi) phát hiện mình từng mua phải sữa giả khi đọc báo những ngày gần đây."Nhân viên tư vấn ngồi cả nửa tiếng phân tích thành phần, công dụng từng loại.
Các sản phẩm sữa giả trong đường dây vừa được phát hiện (Ảnh: VTV).
Nói nghe xuôi tai lắm, toàn là những công dụng mà hãng sữa lớn không thấy có. Tôi tin và mua sữa Cilonmum về cho con 6 tháng tuổi thử", chị Hoa chia sẻ.
Không chỉ chị Hoa, nhiều bà mẹ khác cũng chia sẻ trải nghiệm tương tự. Họ được nhân viên tại quầy thuốc, cửa hàng mẹ và bé tư vấn chuyển từ các thương hiệu lớn sang những loại sữa lạ, được giới thiệu là "nguyên liệu nhập châu Âu", "bổ sung DHA đậm đặc", "trẻ uống vào ngủ ngoan, tăng cân rõ rệt".
Câu hỏi được đặt ra, vì sao các nhãn sữa lạ này lại sớm bao phủ các kênh phân phối và được người bán hàng "ưu ái" tư vấn?
Sữa "cỏ" chiết khấu cao gấp 2-3 lần, thưởng cả vàng nếu bán được nhiều
Chia sẻ với phóng viên Dân trí, anh N.K.B., nhiều năm làm quản lý trong lĩnh vực phân phối bỉm - sữa tiết lộ những phương thức để các hãng sữa lạ dễ dàng bao phủ thị trường.Theo anh B., các loại sữa với thương hiệu nhỏ/mới thường có 3 kênh phân phối chính:
- Lập các đội bán hàng, thường với hình thức cộng tác viên.
- Bán qua các quầy thuốc.
- Bán qua các cửa hàng mẹ và bé.
Trong đó, theo anh B., các quầy thuốc và cửa hàng mẹ và bé được xem là kênh phân phối vàng.
"Một khi đã gửi được sản phẩm vào đây, doanh số sẽ được đẩy lên rất cao, nên các hãng mới thường sẽ tập trung vào hai kênh này", anh B. cho biết.
Trả lời câu hỏi vì sao nhiều nhân viên nhà thuốc hay các cửa hàng mẹ và bé lại dành sự ưu ái cho các nhãn sữa lạ này hơn các hãng sữa lớn, anh B. nhận định chủ yếu là do lợi nhuận.
"Các hãng sữa mới, ít tên tuổi thường sẽ đưa ra mức chiết khấu trực tiếp cho kênh phân phối cao gấp 2-3 lần so với thương hiệu lớn. Mức này có thể lên đến 30%. Như vậy, bán được một hộp sữa với giá 500.000 đồng cho khách, người bán có thể lãi được 100.000-200.000 đồng", anh B. nói.
Chưa dừng lại ở đó, theo anh B., các hãng này còn có các mức thưởng hấp dẫn khi cửa hàng đạt được các mốc doanh số lớn.
Người tiêu dùng chia sẻ trải nghiệm mua sữa giả của mình (Ảnh: Chụp màn hình).
"Các hãng sẽ có mốc doanh số thưởng, ví dụ 50 triệu đồng - 100 triệu đồng - 200 triệu đồng/tháng. Phần thưởng sẽ tăng dần giá trị theo các mốc ví dụ như: TV, tủ lạnh, thậm chí là vàng và các chuyến du lịch nước ngoài", anh B. nói.
Với cơ cấu hoa hồng "khó cưỡng", nhiều người bán ưu tiên đẩy mạnh các sản phẩm có lợi nhuận cao.
Tuy nhiên, cũng theo anh B., khó trách các kênh phân phối, bởi khi một sản phẩm như sữa muốn bày bán ở các quầy thuốc, cửa hàng cũng cần cung cấp các loại giấy tờ chứng minh chất lượng.
"Sẽ có nhiều loại giấy tờ như: an toàn thực phẩm, giấy chứng nhận kiểm định, ISO; tên công ty, đăng ký thương hiệu. Khi đã đầy đủ, thì các kênh mới phân phối", anh B. nói.
Cũng theo anh B. những năm trở lại đây, xuất hiện rất nhiều các sản phẩm sữa, bỉm với thương hiệu lạ hoắc. Các sản phẩm này thường sẽ tập trung phân phối ở các thị trường ngoại thành, vùng nông thôn.
Người nổi tiếng "tiếp tay" cho sữa giả
Không chỉ len lỏi qua các cửa hàng mẹ và bé, các loại sữa lạ - thậm chí là sữa giả - còn được đẩy mạnh qua hình ảnh người nổi tiếng (KOL, influencer) trên mạng xã hội.Vừa qua, nhiều người nổi tiếng đã bị xác định có liên quan đến hoạt động quảng cáo các sản phẩm sữa bị thổi phồng công dụng hoặc không rõ chất lượng.
Các bài đăng thường sử dụng hình ảnh con nhỏ, lời kể chân thực "sữa này con mình uống hợp lắm", hoặc "từng dùng qua nhiều loại, chỉ loại này là tốt nhất".
Diễn viên Doãn Quốc Đam từng quảng cáo cho nhãn hiệu sữa giả Cilonmum Colos IQ Grow 24h (Ảnh: Hải Nam).
Tối 16/4, diễn viên Doãn Quốc Đam cũng chính thức lên tiếng sau nhiều ngày bị "réo" tên vì xuất hiện trong video quảng cáo sữa Cilonmum của Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma. Một trong những đơn vị vừa bị khởi tố, điều tra liên quan đến đường dây sản xuất hơn 500 loại sữa giả.
Theo Doãn Quốc Đam, trước khi nhận lời tham gia quảng cáo, anh đã được nhãn hàng cung cấp đầy đủ giấy tờ hợp pháp từ phía nhãn hàng bao gồm: Giấy kiểm định chất lượng sản phẩm, giấy công bố và quảng cáo sản phẩm được cấp bởi các cơ quan chức năng có thẩm quyền.
Nam diễn viên sinh năm 1988 nói thêm, trong video quảng cáo, anh không có bất kỳ lời lẽ nào hô hào hay kêu gọi người dân mua và sử dụng sản phẩm. Nếu có nội dung như vậy trong kịch bản, anh sẽ từ chối ngay từ đầu.
Trước đó, trong video quảng cáo cho nhãn hiệu sữa Cilonmum Colos IQ Grow 24h dành cho trẻ 1-15 tuổi của Rance Pharma, diễn viên Doãn Quốc Đam chia sẻ rằng, anh và vợ đã "tìm hiểu rất kỹ" trước khi cho con uống.
Một KOL (người nổi tiếng) chuyên về nội dung cuộc sống gia đình tiết lộ, mức hoa hồng của các sản phẩm sữa "lạ" này cao hơn nhiều lần so với các thương hiệu uy tín.
Nếu nhận affiliate (tiếp thị liên kết), mỗi đơn hàng KOL có thể nhận tới 20-25% giá trị sản phẩm. Nếu làm theo dạng booking bài PR hoặc video quảng cáo cũng sẽ có thù lao tương đối lớn. Không phải ai cũng kiểm định được thật - giả trước khi nhận lời quảng cáo.
Lỗ hổng quản lý chất lượng sữa
Sự chồng chéo giữa Bộ Y tế và Bộ Công thương trong quản lý cũng khiến việc kiểm soát, hậu kiểm các sản phẩm dinh dưỡng trở nên thiếu hiệu quả.Trong khi đó, việc giám sát nội dung quảng cáo, đặc biệt trên nền tảng số, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử… vẫn còn "vượt tầm tay".
Vụ việc vừa qua cũng đã cho thấy "lỗ hổng" để sữa giả, sữa thổi phồng công dụng hoành hành.
Hiện nay, tùy theo từng nhóm thực phẩm, doanh nghiệp có thể lựa chọn tự công bố hoặc đăng ký công bố sản phẩm theo quy định - một chính sách được thiết kế nhằm giảm bớt thủ tục hành chính, khuyến khích sản xuất kinh doanh.
Tuy nhiên, điều này cũng mở ra nguy cơ: Doanh nghiệp đưa mẫu sản phẩm đạt chuẩn đi kiểm nghiệm, nhưng khi sản xuất thực tế lại sử dụng nguyên liệu rẻ tiền, giảm chất lượng để tối ưu chi phí.
Trong bối cảnh đó, việc công bố sản phẩm - dù dưới hình thức nào - chỉ phát huy tác dụng khi công tác hậu kiểm được thực hiện nghiêm túc, thường xuyên, và có chế tài đủ mạnh.
Ngày 12/4, Bộ Công an công bố kết quả điều tra đường dây sản xuất và tiêu thụ sữa bột giả do Công ty Rance Pharma và Hacofood Group tổ chức. 573 nhãn hiệu sữa bột giả, doanh thu gần 500 tỷ đồng, hoạt động suốt 4 năm qua tại nhiều tỉnh thành như Hà Nội, Bắc Ninh, Thái Bình, Hải Dương…
Đáng lo ngại hơn, số lượng lớn trong đó là sữa dành cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người bệnh, phụ nữ mang thai - những đối tượng dễ tổn thương nhất. Theo xác minh, các sản phẩm này chỉ đạt dưới 70% hàm lượng dinh dưỡng như công bố, nhiều loại không rõ nguồn gốc nguyên liệu, được in bao bì bắt mắt, gắn mác "nhập khẩu độc quyền" để dễ bán ra thị trường.
