“Kế hoạch vàng” giúp Đức đánh chiếm Pháp nhanh hơn phò tụt váy, 6 tuần

Trong chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914-1918), Đức tấn công Pháp và bị sa lầy ở phòng tuyến Maginot mà không thắng được liên quân Anh – Pháp. Quân Đức bị quân Anh – Pháp đánh bại và phải chấp nhận ký hiệp ước Versailles bồi thường chiến tranh. Thế nhưng đến chiến tranh thế giới lần thứ hai, quân Đức chỉ mất 6 tuần (từ 10/5/1640 đến 25/6/1940) để giành chiến thắng, đánh bại quân đồng minh Anh – Pháp và khiến chính phủ Pháp phải đầu hàng. Vậy người Đức đã thực hiện kế hoạch nào để có thể đánh bại chớp nhoáng quân Anh – Pháp?

Ngay trước khi cuộc chiến xảy ra, người Pháp có phòng tuyến Maginot rất vững chắc, có thể ngăn cản quân Đức từ phía tây, và họ rất tin tưởng vào phòng tuyến này.

Tháng 9/1939, chiến tranh thế giới lần thứ hai nổ ra, Đức tấn công Ba Lan. Tháng 3/1940, một phái đoàn quân đội Pháp đi kiểm tra việc bố trí phòng thủ tại Sedan và nhận thấy còn rất thô sơ. Phái đoàn này đã cấp báo lên tướng Huntziger đang chỉ huy bố phòng tại đây nhưng ông ta không nghe, mà tin rằng địa hình rừng núi hiểm trở trong dãy Anrdennes và tuyến phòng thủ Maginot sẽ ngăn quân Đức.

Để tấn công Pháp, quân Đức lên nhiều kế hoạch nhưng không được Hitler tán thành. Chỉ đến khi tướng Erich von Manstein đề xuất kế hoạch của mình Hitler mới tán thưởng. Sau đó các chỉ huy thiết giáp như Guderian, Rommel bổ sung các chi tiết cụ thể, hoàn thiện kế hoạch đánh chiếm nước Pháp, lấy tên là “Kế hoạch vàng” (Fall Gelb).

Erich von Manstein người hoạch định ra “Kế hoạch vàng” đánh nước Pháp. (Ảnh: Bundesarchiv, Bild 101I-231-0718-12A, CC-BY-SA 3.0)
Nhìn vào bản đồ có thể thấy phòng tuyến Maginot màu đỏ, phần màu đỏ đậm liền nét là nơi rất chắc chắn. Phần ở giữa nơi biên giới Bỉ và Luxembourg là khu vực rừng núi hiểm trở Ardennes, đường xá thô sơ, rất khó để xe tăng thiết giáp đến đây, vì thế dù việc phòng thủ tại đây không chắc chắn nhưng quân Pháp không lo lắm. Còn lại là phòng tuyến nơi biên giới với Bỉ, khu vực này khá yếu nên quân Pháp tập trung ở đây, quân đồng minh cũng cho rằng nếu tấn công thì quân Đức sẽ xem đây là mũi tấn công chính.

Phòng tuyến Maginot màu đỏ. (Tranh: Niels Bosboom, Wikipedia, CC BY-SA 3.0)
Để thực hiện “Kế hoạch vàng”, quân Đức chia làm 3 cụm quân A,B,C, cụ thể như sau:

Bản đồ “Kế hoạch vàng”. (Tranh: Tazadeperla, Wikipedia, CC BY-SA 3.0)
Cụm quân B đánh bại Hà Lan nhanh nhất có thể rồi tấn công vào trung tâm nước Bỉ, làm mồi nhử dụ quân đồng minh tập trung quân đến đây. Cụm quân B gồm có quân đoàn 18 ở phía Bắc tiến công vào Hà Lan và quân đoàn 6 ở phía Nam tiến công vào Bỉ, hai quân đoàn này có 3 sư đoàn thiết giáp.

Nhiệm vụ cụm quân B hết sức quan trọng trong “kế hoạch vàng”, phải làm sao cho quân đồng minh tin rằng đây là hướng tấn công chính của quân Đức nhằm tập trung quân vào đây. Chính vì thế mà quân Đức bố trí thêm cả không quân và sư đoàn dù hỗ trợ cho cụm quân B, nhằm khiến quân đồng minh tin chắc đây là hướng tấn công chính.

Cụm quân C có lực lượng ít hơn so với 2 cụm quân còn lại, sẽ tiến đến phòng tuyến Maginot vững chắc nhất, nhưng không phải để vượt qua phòng tuyến này mà là khiến quân Pháp phải lo tập trung phòng thủ nơi đây, không thể chi viện cho nơi khác.

Cụm quân A là mũi tấn công chủ lực với sự xuất hiện của “quân đoàn thiết giáp Kleist” (gồm 7 sư đoàn thiết giáp và 3 sư đoàn cơ giới) với 75 vạn quân. Quân đoàn này được xem là mạnh nhất châu Âu.

Nhiệm vụ Cụm quân A là đến khu vực biên giới giữa Bỉ và Luxembourg, vào khu vực rừng núi hiểm trở Ardennes rồi tấn công quân Pháp ở sông bờ sông Meuse. Sau đó quân đoàn 4 sẽ vượt sông Meuse ở Dinant, còn quân đoàn 12 dùng thiết giáp vượt Meuse ở thành phố chiến lược Sedan.

Kế hoạch này khiến một số tướng lĩnh Đức không đồng ý. Một trong những lý do là vùng rừng núi hiểm trở Ardennes không thuận tiện cho thiết giáp di chuyển, nên kế hoạch không khả thi. Nhưng một số tướng lĩnh khác thì cho rằng, yếu tố bất ngờ sẽ mang đến chiến thắng.

Để đánh nước Pháp, quân Đức huy động 141 sư đoàn với 3.350.000 quân, 7.378 pháo, 2.445 xe tăng và thiết giáp, 5.638 máy bay (bao gồm cả máy bay vận tải).

Quân đồng minh (chủ yếu là Anh, Pháp) có 144 sư đoàn gồm 3.300.000 quân, 13.974 pháo, 3.383 xe tăng và thiết giáp, 2.935 máy bay.

Sáng sớm ngày 10/5/1940 quân Đức bắt đầu tấn công.

Sáng sớm ngày 10/5/1940 quân Đức bắt đầu tấn công theo đúng “Kế hoạch vàng” đã định trước. Trong 3 cụm quân thì Cụm quân A và B xuất phát trước.
Bản đồ “Kế hoạch vàng”. (Tranh: Tazadeperla, Wikipedia, CC BY-SA 3.0)

Mũi tiến công Cụm quân B​

Cụm quân B tiến rất nhanh vào vào Hà Lan và Bỉ. Ngày 15/5, Hà Lan ra văn kiện đầu hàng.

Về phía Bỉ, quân Đức tiến vào nhưng bị chặn lại ở pháo đài Eben-Emael. Đây là pháo đài lớn, được trang bị hiện đại nhất châu Âu.

Quân Đức cho tàu lượn DFS 230 đổ bộ quân lên nóc pháo đài, diệt các khẩu pháo ở đây. Nhờ đó xe tăng Đức tiến sát bao vây pháo đài, quân Bỉ trong pháo đài phải đầu hàng vào ngày 11/5. Sau đó quân Bỉ tổ chức phản công chiếm lại pháo đài nhưng bất thành.

Tàu lượn DSF 230. (Ảnh: Attribution: Bundesarchiv, Bild 101I-567-1519-18 / Stöcker, CC-BY-SA 3.0)
Bộ tư lệnh Pháp lập tức điều đội quân mạnh nhất là Tập đoàn quân số 1 đến Bỉ chặn quân Đức, xây dựng phòng thủ ở Gembloux. Tuy nhiên quân Đức vượt qua pháo đài Eben-Emael tiến nhanh trong khi quân Pháp chưa kịp xây dựng tuyến phòng thủ ở Gembloux. Vì thế, để kịp xây dựng phòng tuyến này, quân Pháp cho 2 sư đoàn cơ giới hạng nhẹ số 2 và số 3 đến Hannut chặn quân Pháp.

Ngày 12/5, quân Đức tiến đến Hannut. Tại đây diễn ra một cuộc chiến xe tăng lớn nhất lịch sử cho đến thời điểm bấy giờ với sự tham gia của 1.500 xe tăng và xe bọc thép.

Đến ngày 13/5 khi quân Đức xuyên thủng được đội hình xe tăng Pháp thì quân Pháp cũng đã hoàn thành kế hoạch cầm chân quân Đức 2 ngày để có thời gian xây dựng phòng thủ. Quân Pháp rút toàn bộ về Gembloux. Quân Pháp bị mất 105 xe tăng nhưng diệt được 165 xe tăng quân Đức. Nhưng quân Đức đã sửa chữa thành công 100 xe tăng Panzer để tiếp tục đưa vào chiến trường.

Quân Đức cho quân tiến đánh Gembloux nhưng bị quân Pháp chặn lại. Quân Pháp có vẻ đã thực hiện được kế hoạch của mình nhưng kỳ thực quân Đức đã thành công trong việc nghi binh, thu hút quân chủ lực mạnh nhất của Pháp đến đây.

Mũi tiến công Cụm quân A​

Ở mặt trận trung tâm, cụm quân A của Đức theo kế hoạch đến được vùng rừng núi hiểm trở Ardennes. Quân Bỉ và Pháp ở đây không trang bị vũ khí chống tăng mạnh vì nghĩ rằng nơi đây địa hình hiểm trở, quân Đức sẽ không dùng xe tăng. Quân Bỉ-Pháp dễ dàng bị đánh bại và phải nhanh chóng rút lui.

Ngay sau đó địa hình hiểm trở đã ngăn cản quân Đức không thể tiến công. Cả đoàn dài thiết giáp cùng các loại xe cơ giới vận tải của Đức ùn tắc lại.

Quân Pháp cho máy bay tấn công thiết giáp quân Đức, tuy nhiên lại bị các máy bay Đức đánh bại. Không quân Pháp bị thiệt hại nặng nề, mất một nửa số máy bay ném bom.

Địa hình không thuận lợi, quân Đức phải vừa đi vừa mở đường nên tiến rất chậm. Lợi dụng quân Đức tiến chậm, quân Pháp điều 6 sư đoàn đến mặt trận trung tâm, đóng ở khu vực sông Meuse. Tuy nhiên người Pháp vẫn tin rằng mũi tấn công chính của quân Đức là từ Bỉ.

Thấy thiết giáp quân Đức ùn tắc do địa hình, quân Pháp cho rằng quân Đức chỉ có thể tấn công phòng tuyến sông Meuse khi tập hợp đủ quân. Như vậy ước lượng phải đến ngày 20/5 quân Đức mới làm được việc này.

Tuy nhiên quân Đức chuẩn bị sẵn đội công binh mở đường hùng hậu, nên đến chiều tối ngày 12/5, quân tiên phong của Đức đã đến phòng tuyến sông Meuse, và đến ngày 13/5 quân Đức đã tiến đến bên sông Meuse.

Phòng tuyến sông Meuse có 2 khu vực là ở thành phố Dinant và thành phố Sedan, trong đó khu vực ở thành phố Sedan quan trọng hơn. Ngày 13/5 sư đoàn thiết giáp số 7 của tướng Erwin Rommel (thuộc Quân đoàn thiết giáp 15) là đơn vị đầu tiên vượt sông Meuse ở khu vực thành phố Dinant. Phòng tuyến quân Pháp ở đây bị chọc thủng.

Sư đoàn Thiết giáp số 1 Ðức vượt sông Meuse gần Sedan ngày 14/5/1940. (Ảnh: Bundesarchiv, Bild 146-1978-062-24, CC-BY-SA 3.0)
Phòng tuyến sông Meuse ở khu vực thành phố Sedan có vành đai phòng thủ kiên cố với 103 công sự bê tông ngầm, đây là tuyến phòng thủ rất hiện đại. Quân Pháp có lợi thế bởi công trình thủ cùng pháo binh vượt trội.

Lúc này pháo binh quân Đức chưa thể tham gia trận đánh do di chuyển rất chậm, bù lại quân Đức có sự hỗ trợ của không quân. Cuộc không kích của quân Đức từ 8 giờ sáng và kéo dài suốt 8 tiếng đồng hồ, đây được xem là cuộc không kích mạnh nhất lịch sử cho đến thời điểm đó.

Thành phố Sedan có vị trí quan trọng, quân Pháp quyết giữ nên đã lệnh phá các cây cầu bắc qua sông. Ngày 14/5, máy bay ném bom quân đồng minh đã phá hủy 3 cây cầu.

Máy bay ném bom quân Anh dưới sự bảo vệ của tiêm kích Pháp tấn công quân Đức, tuy nhiên lại bị lực lượng phòng không Đức đánh bại khiến 21 máy bay tiêm kích Pháp và 48 máy bay ném bom Anh bị bắn hạ.

Hôm sau, máy bay tiêm kích Pháp cố gắng tấn công vào thiết giáp quân Đức, nhưng bị lực lượng phòng không Đức bắn hạ hết 90 máy bay. Trong khi đó các cuộc không kích của quân Đức lại không gặp sự kháng cự hiệu quả nào.

Xe tăng quân Đức tấn công vào phòng tuyến quân Pháp nhưng bị chặn đứng. Tuy vậy lô cốt ở vị trí nơi con sông uốn lượn bị phá vỡ, quân Đức liền theo đó tiến vào.

Lúc này phòng tuyến quân Pháp vẫn rất chắc chắn, dù quân Đức tiến vào nhưng không nhiều. Tuy nhiên những đợt không kích liên tục đã bẻ gãy ý chí chiến đấu của quân Pháp. Dù chỉ có vài trăm quân Đức tiến vào nhưng khẩu đội pháo binh yểm trợ phòng thủ phía sau hoảng loạn bỏ chạy, những toán quân khác thấy thế cũng bỏ chạy theo, nhờ đó dù chỉ với vài trăm quân nhưng quân Đức đã tiến sâu đến 8km.

Đến 19 giờ ngày 13/5, sư đoàn 55 của Pháp nắm giữ tuyến phòng thủ cuối cùng trên cao điểm Bulson nghe tin rằng xe tăng quân Đức đã bao vây phía sau vị trí của mình liền theo nhau bỏ chạy. Thực tế lúc đó các xe tăng cua Đức vẫn ở phía ngoài.

Cơn hoảng loạn của quân Pháp lan từ cao điểm Bulson sang đơn vị khác, sau này người ta gọi đây là “Cơn hoảng loạn Bulson”. Các sư đoàn Pháp theo nhau bỏ chạy và tan rã dù không bị tấn công. Nhờ đó những chiếc xe tăng Đức đã vượt sông an toàn.

Lúc này quân Đức vừa sang sông, lập tức tiến hành làm cầu phao, nhưng chưa kịp thiết lập vị trí phòng thủ ở đầu cầu. Đáng lẽ quân Pháp có đủ thời gian để đánh bật quân Đức nhưng họ đã không làm.

Đến sáng ngày 14/5 quân Pháp mới phản công, nhưng lúc này đã muộn, cây cầu phao đầu tiên được bắc xong, quân Đức tràn qua cầu đánh bại cuộc phản công của quân Pháp.

Quân Pháp tổ chức cuộc phản công tại khu vực thị trấn Stonne. Cuộc chiến thiết giáp giữa hai bên xảy ra ác liệt suốt từ ngày 15 đến 17/5, hai bên thay nhau làm chủ vị trị này. Nhưng đến tối ngày 17/5 khi cuộc chiến kết thúc thì nó lọt vào tay quân Đức.

Trong khi cuộc chiến ở Stonne đang diễn ra thì vào ngày 15/5, quân Đức bất ngờ tấn công vào phía tây thành phố Sedan đánh bại quân Pháp ở đây rồi đánh thọc vào sườn phía nam quân Pháp. Quân Pháp bị tan rã hàng loạt, các pháo đài bỏ vị trí, khiến các thiết giáp quân Đức không còn bị cản trở.

Quân Đức sang sông liền bao vây tấn công quân Pháp. Cả Tập đoàn quân số 2 và Tập đoàn quân số 9 của Pháp bị đánh tơi tả, không có thời gian để củng cố trận địa.