Giá nước, giá điện, giá thu gom rác… tăng dẫn đến nguy cơ hàng hóa thiết yếu, đặc biệt là thực phẩm, tăng giá theo.
Mớ rau, ký cá... âm thầm tăng
Chị Hồ Thị Thìn (chuyên phụ việc nhà, ở trọ tại P.Phú Thọ Hòa, Q.Tân Phú, TP.HCM) cho biết trong tháng 5, do giá điện bình quân tăng từ ngày 10.5 nên chủ nhà thu thêm 100.000 đồng và thông báo từ tháng 6 trở đi, mỗi tháng thu thêm 140.000 đồng tiền điện. Từ đầu năm, tiền thuê nhà cũng tăng từ 1,5 triệu đồng lên 1,7 triệu đồng. Giờ tính cả tiền điện, mỗi tháng 2 mẹ con chị phải trả khoảng 2,3 triệu đồng. "Tiền điện những phòng trọ ở đây đều phải trả theo giá cao nhất, trước 3.500 đồng/kWh, nay lên 4.000 đồng/kWh. Trong khi đó, việc làm của tôi thì bấp bênh nên thu nhập giảm gần 2 triệu đồng từ tháng 6. Ngoài chợ, rau cá, thịt thà cũng âm thầm tăng giá nên tôi cắt luôn việc cho con đi cắm trại cuối năm với trường; cắt luôn lớp học thêm Anh văn của con trong hè này…", chị Thìn thở dài.Bà Trần Thị Khuy (Q.Tân Bình, TP.HCM) kể bản thân đi chợ mỗi ngày nên cảm nhận rất rõ sự tăng giá âm thầm của nhiều mặt hàng nhu yếu phẩm, thực phẩm… "Thịt heo thì tăng giá lâu rồi, thịt bò mua theo mối cũng tăng 5%. Sữa bột, thực phẩm, rau củ quả… tăng cao, khoảng 20 - 25% so với giá đầu năm nay và tăng từ 20 - 40% so với cùng thời điểm này năm ngoái. Chẳng hạn, giá sườn non heo mua tại chợ trước đây cao nhất 150.000 đồng/kg, nay trên 200.000 đồng/kg. Ngay với các loại cá bình dân như cá nục, cá diêu hồng, cá lóc… tăng 15 - 20%; cá thu, cá bớp do giá thành cao nên mức tăng khoảng 10%, từ 300.000 đồng, nay lên 330.000 - 335.000 đồng/kg. Rau cải, su hào, mồng tơi so với hơn một tháng trước cũng tăng từ 5.000 - 7.000 đồng, tùy loại", bà chỉ rõ.
Giá bán lẻ điện sinh hoạt được tính theo 5 bậc, từ 90 - 180% so với giá bán lẻ điện bình quân
ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH
Các nhu yếu phẩm tăng giá thì chắc chắn giá cả dịch vụ ăn uống cũng tăng theo. Tiệm phở V. nằm trên đường Nguyễn Thị Nhỏ (Q.11) trong hơn 1 tháng qua đã phải tăng giá bán từ 40.000 đồng/tô nhỏ lên 45.000 đồng; tô đặc biệt tăng từ 60.000 đồng lên 67.000 đồng. Chủ tiệm cho hay giá nguyên liệu đầu vào tăng nhanh quá nên không tăng giá bán không được. Tương tự, xe bán bánh mì Má Hải trong con hẻm đường Trần Văn Hoàng (Q.Tân Bình), giá bán cũ từ 15.000 đồng/ổ, nay lên 18.000 - 22.000 đồng/ổ, tùy loại. Người bán cũng cho hay giá chả cá, bao bì đều tăng, nên chuỗi không gồng được, phải tăng giá bán lâu nay.
Cảnh báo giá hàng hóa tăng đồng loạt
Giá cả hàng hóa tăng trong bối cảnh chi phí nhiều dịch vụ được điều chỉnh tăng. Hôm qua (1.6), TP.HCM chính thức thu tiền rác theo giá mới, định mức 126 kg/hộ/tháng. Trước mắt, giá thu gom rác được phân theo 3 khu vực. Tiền đóng bao gồm tiền thu gom và vận chuyển, tại TP.Thủ Đức và các quận, mỗi hộ gia đình đóng tổng mức thấp nhất từ 84.000 đồng/hộ/tháng; nếu từ 126 - 250 kg rác/hộ sẽ đóng tiền thu gom và vận chuyển 125.000 đồng/hộ/tháng. Khu vực các huyện, mức đóng tiền rác thấp hơn, dao động từ 76.000 - 80.000 đồng/hộ/tháng; nếu nhiều hơn 126 kg rác sẽ đóng 113.000 - 119.000 đồng/hộ/tháng...Vào tháng 5, giá bán lẻ điện bình quân được điều chỉnh tăng 4,8%. Ngày 29.5 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Quyết định 14/2025 (thay thế Quyết định 28/2014) quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện mới và có hiệu lực từ ngày ban hành. Theo đó, riêng giá điện sinh hoạt được tính giảm 1 bậc, từ 6 bậc xuống còn 5 bậc. Tuy vậy, tại biểu giá mới này, người dùng điện phải trả cao hơn mức giá bình quân rất sớm, dùng ở mức thấp từ 101 kWh/tháng đã phải trả tiền điện cao hơn giá bình quân là 2.204 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế GTGT). Cụ thể, tại bậc 2 quy định từ 101 - 200 kWh, giá điện sinh hoạt phải trả cao hơn 8% so với giá bình quân. Mức tăng lũy tiến đến bậc 5 cao gấp 1,8 lần so với giá bán lẻ điện bình quân, gần 4.000 đồng/kWh. Nếu so với biểu giá điện 6 bậc được áp dụng lâu nay, giá bán lẻ tại các bậc trong biểu giá 5 bậc này đều cao hơn, ngoại trừ bậc 1 giữ nguyên giá 1.984 đồng/kWh. Ngoài ra, tại Quyết định 14, Chính phủ cũng quy định rõ chính sách hỗ trợ tiền điện cho hộ nghèo, hộ chính sách xã hội 30 kWh điện bằng 90% giá bình quân. Tuy vậy, với các hộ nghèo ở nhà thuê, tiền điện hiện vẫn phải trả theo giá điện kinh doanh hoặc theo mức cao nhất.
Chuyên gia cảnh báo tăng giá cả hàng loạt sau giá điện tăng
ẢNH: NHẬT THỊNH
Chưa hết, giá nước tại nhiều nơi cũng đang rục rịch tăng. Theo Thông báo 1250 do Bộ Tài chính ban hành quy định về khung giá nước sạch năm 2025, đến nay, một số địa phương đã triển khai rà soát xong các chi phí sản xuất nước sạch, lên phương án điều chỉnh tăng giá nước theo hướng "tính đúng, tính đủ" do chi phí cấp nước tăng và biến động lạm phát. Tại TP.HCM, định mức nước sinh hoạt hiện được quy định theo số nhân khẩu, căn cứ số định danh cá nhân với mức 4 m3/người/tháng, có giá 6.700 đồng/m3 (trong định mức), chưa tính thuế GTGT. Song, hóa đơn tiền nước sạch còn thu hộ giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải 30% trên giá nước cấp và thuế GTGT 8%. Trước đó, cuối tháng 3, UBND TP.Hà Nội cũng đã phê duyệt tăng giá bán nước sinh hoạt của Công ty CP đầu tư nước sạch sông Đà năm 2025 được điều chỉnh là 7.767 đồng/m3 (chưa bao gồm thuế GTGT), từ mức hơn 5.000 đồng/m3.
PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Giá cả, khẳng định giá điện tăng ở mức "chấp nhận được" nhưng giá điện tác động rất lớn đến giá nước, vì nước chạy bằng điện, và nhiều hàng hóa khác. Nên ngoài giá điện, giá cả các dịch vụ khác mà nhà sản xuất có dùng điện thì chắc chắn phải tăng, trong đó có giá nước hay dịch vụ xử lý nước thải, rác thải…
"Quan sát cho thấy giá cả nhiều mặt hàng có dấu hiệu tăng từ tháng 4 đến nay. Mức tăng không cao lắm song vấn đề này cần cảnh báo bởi sẽ xuất hiện tình trạng tăng giá "tát nước theo mưa". Trăm thứ cứ đổ giá điện tăng thì nguy. Việc của cơ quan quản lý lúc này là phải giám sát thật kỹ giá cả hàng hóa trên thị trường, giám sát từng ngày. Tránh tối đa tăng hàng loạt, kiểu "ông" này tăng, "ông" kia cũng đòi tăng, nhất là hàng hóa thiết yếu, dịch vụ vận tải… Các nhà kinh doanh tăng giá phải có luận cứ rõ ràng, thuyết phục hợp lý hay không, chứ không phải cứ nói "giá điện tăng 5%, tôi tăng giá bán lên 10%" được. Những mặt hàng tăng giá do chi phí đầu vào tăng thì chấp nhận được, nhưng tăng do yếu tố tâm lý thì phải ngăn chặn ngay. Đừng để tình trạng hàng hóa đồng loạt tăng giá bán, rất khó kiềm chế sau này", ông Long nói.
Liên quan việc hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng trở lên trong một năm chính thức khởi tạo hóa đơn điện tử từ ngày 1.6, ông Ngô Trí Long cho rằng nếu được thực thi từng bước hiệu quả, sẽ ngăn chặn tình trạng tăng giá bán theo cảm tính. "Một mặt phải tuyên truyền, hướng dẫn hỗ trợ tối đa cho hộ kinh doanh tạo lập hóa đơn, minh bạch trong kinh doanh bán hàng, mặt khác, giúp việc quản lý giá cả hàng hóa, tránh được tình trạng tăng giá "tát nước theo mưa". Người bán chỉ tăng giá "hùa theo" khi dữ liệu kinh doanh, hóa đơn đầu vào, đầu ra của họ không rõ ràng, minh bạch. Còn nếu rõ ràng, minh bạch rồi, việc tăng giá sẽ biết hợp lý hay không", ông Long nhấn mạnh.
