Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Nga thực sự mất chiếc A-50 cuối cùng có khả năng hoạt động trong cuộc tấn công bằng drone của Ukraine vào ngày 1 tháng 6 năm 2025, điều này sẽ gây ra những tác động đáng kể đến khả năng chỉ huy và giám sát trên không của họ, đặc biệt trong việc hỗ trợ các máy bay ném bom chiến lược như Tu-95, Tu-22M3 và Tu-160.
Máy bay A-50 của Nga cuối cùng có thể bay được đã ngừng bay vì nổ Drone.
Tác động của việc mất A-50 thứ tinh tuý nhất không quân Nga hiện nay
Suy giảm khả năng giám sát: A-50 (với radar Vega-M hoặc Shmel-M) có khả năng phát hiện mục tiêu trên không ở khoảng cách 650 km và trên mặt đất ở 300 km, đồng thời chỉ huy 10-12 máy bay chiến đấu. Mất A-50 khiến Nga khó theo dõi máy bay, tên lửa và UAV của Ukraine, đặc biệt khi Ukraine sắp triển khai F-16. Rủi ro cho máy bay ném bom: Không có A-50, các máy bay ném bom chiến lược phải bay gần chiến tuyến hơn để xác định mục tiêu, dễ bị hệ thống phòng không Ukraine như Patriot bắn hạ. Điều này có thể làm giảm tần suất hoặc hiệu quả của các cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình.Hạn chế chiến thuật: Nga sẽ phải dựa vào các phương tiện giám sát kém hiệu quả hơn như UAV trinh sát (Forpost, Orion) hoặc radar mặt đất (kết hợp với S-400), vốn bị hạn chế về tầm nhìn và tính linh hoạt.
Máy bay cảnh báo sớm trên không (AEW) A-50 của Nga không thể sản xuất lại được vì nước sản xuất được nó là Ukraine - Ảnh: TOPWAR
Các phương án thay thế để phóng tên lửa
Nga vẫn có thể duy trì các cuộc tấn công tên lửa vào Ukraine thông qua:
1. Máy bay ném bom còn lại:
- Tu-95MS/MSM, Tu-22M3, Tu-160: Nga còn khoảng 30-50% số máy bay ném bom chiến lược sau các cuộc tấn công của Ukraine hôm qua. Chúng có thể được triển khai từ các căn cứ xa hơn (như Engels hoặc Siberia) để phóng tên lửa Kh-101, Kh-55 hoặc Kh-22, dù với rủi ro cao hơn do thiếu A-50.
2. Tên lửa phóng từ mặt đất:
- Oreshnik: Tên lửa đạn đạo siêu thanh tầm trung (2.000-5.500 km), đã được sử dụng trong vụ tấn công Dnipro ngày 21/11/2024. Đây là lựa chọn thay thế mạnh mẽ, nhưng số lượng còn hạn chế.
- Iskander-M: Tên lửa đạn đạo tầm ngắn (500 km), phù hợp cho các mục tiêu gần biên giới hoặc khu vực do Nga kiểm soát.
- Kalibr phóng từ đất liền: Các hệ thống như Klub-M có thể được sử dụng để phóng tên lửa hành trình Kalibr, bù đắp cho sự thiếu hụt máy bay.
3. Tên lửa phóng từ tàu chiến/tàu ngầm:
- Kalibr: Được phóng từ tàu chiến và tàu ngầm lớp Kilo của Hạm đội Biển Đen, với tầm bắn 1.500-2.500 km, là phương tiện tấn công tầm xa hiệu quả.
- Zircon: Tên lửa siêu thanh đang phát triển, có thể được sử dụng từ tàu chiến, nhưng chưa phổ biến.
Ai có thể giúp Nga sản xuất thêm A-50?
Rất mỉa mai: đó là Ukraine, Sau khi Liên Xô tan rã (1991) và đặc biệt sau xung đột Nga-Ukraine bắt đầu năm 2014, Ukraine ngừng cung cấp linh kiện và hỗ trợ kỹ thuật cho Nga, gây khó khăn trong việc sản xuất hoặc nâng cấp các máy bay dựa trên Il-76, bao gồm A-50.
A-50 được phát triển dựa trên khung máy bay vận tải Ilyushin Il-76, vốn được sản xuất tại nhà máy Tashkent Aviation Production Association ở Uzbekistan trong thời Liên Xô. Tuy nhiên, nhiều linh kiện quan trọng của Il-76, đặc biệt là động cơ và hệ thống điện tử, được cung cấp bởi các nhà máy ở Ukraine, như: Motor Sich (Zaporizhzhia, Ukraine): Sản xuất động cơ D-30KP, được sử dụng trên Il-76 và A-50. Antonov (Kyiv, Ukraine): Cung cấp thiết kế và một số bộ phận kết cấu cho Il-76, bao gồm cả các hệ thống phụ trợ. Động cơ D-30KP và các bộ phận quan trọng khác không còn được cung cấp, và Nga chưa phát triển được động cơ thay thế phù hợp cho Il-76/A-50
Máy bay A-50 của Nga cuối cùng có thể bay được đã ngừng bay vì nổ Drone.
Tác động của việc mất A-50 thứ tinh tuý nhất không quân Nga hiện nay
Suy giảm khả năng giám sát: A-50 (với radar Vega-M hoặc Shmel-M) có khả năng phát hiện mục tiêu trên không ở khoảng cách 650 km và trên mặt đất ở 300 km, đồng thời chỉ huy 10-12 máy bay chiến đấu. Mất A-50 khiến Nga khó theo dõi máy bay, tên lửa và UAV của Ukraine, đặc biệt khi Ukraine sắp triển khai F-16. Rủi ro cho máy bay ném bom: Không có A-50, các máy bay ném bom chiến lược phải bay gần chiến tuyến hơn để xác định mục tiêu, dễ bị hệ thống phòng không Ukraine như Patriot bắn hạ. Điều này có thể làm giảm tần suất hoặc hiệu quả của các cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình.Hạn chế chiến thuật: Nga sẽ phải dựa vào các phương tiện giám sát kém hiệu quả hơn như UAV trinh sát (Forpost, Orion) hoặc radar mặt đất (kết hợp với S-400), vốn bị hạn chế về tầm nhìn và tính linh hoạt.
Máy bay cảnh báo sớm trên không (AEW) A-50 của Nga không thể sản xuất lại được vì nước sản xuất được nó là Ukraine - Ảnh: TOPWAR
Các phương án thay thế để phóng tên lửa
Nga vẫn có thể duy trì các cuộc tấn công tên lửa vào Ukraine thông qua:
1. Máy bay ném bom còn lại:
- Tu-95MS/MSM, Tu-22M3, Tu-160: Nga còn khoảng 30-50% số máy bay ném bom chiến lược sau các cuộc tấn công của Ukraine hôm qua. Chúng có thể được triển khai từ các căn cứ xa hơn (như Engels hoặc Siberia) để phóng tên lửa Kh-101, Kh-55 hoặc Kh-22, dù với rủi ro cao hơn do thiếu A-50.
2. Tên lửa phóng từ mặt đất:
- Oreshnik: Tên lửa đạn đạo siêu thanh tầm trung (2.000-5.500 km), đã được sử dụng trong vụ tấn công Dnipro ngày 21/11/2024. Đây là lựa chọn thay thế mạnh mẽ, nhưng số lượng còn hạn chế.
- Iskander-M: Tên lửa đạn đạo tầm ngắn (500 km), phù hợp cho các mục tiêu gần biên giới hoặc khu vực do Nga kiểm soát.
- Kalibr phóng từ đất liền: Các hệ thống như Klub-M có thể được sử dụng để phóng tên lửa hành trình Kalibr, bù đắp cho sự thiếu hụt máy bay.
3. Tên lửa phóng từ tàu chiến/tàu ngầm:
- Kalibr: Được phóng từ tàu chiến và tàu ngầm lớp Kilo của Hạm đội Biển Đen, với tầm bắn 1.500-2.500 km, là phương tiện tấn công tầm xa hiệu quả.
- Zircon: Tên lửa siêu thanh đang phát triển, có thể được sử dụng từ tàu chiến, nhưng chưa phổ biến.
Ai có thể giúp Nga sản xuất thêm A-50?
Rất mỉa mai: đó là Ukraine, Sau khi Liên Xô tan rã (1991) và đặc biệt sau xung đột Nga-Ukraine bắt đầu năm 2014, Ukraine ngừng cung cấp linh kiện và hỗ trợ kỹ thuật cho Nga, gây khó khăn trong việc sản xuất hoặc nâng cấp các máy bay dựa trên Il-76, bao gồm A-50.
A-50 được phát triển dựa trên khung máy bay vận tải Ilyushin Il-76, vốn được sản xuất tại nhà máy Tashkent Aviation Production Association ở Uzbekistan trong thời Liên Xô. Tuy nhiên, nhiều linh kiện quan trọng của Il-76, đặc biệt là động cơ và hệ thống điện tử, được cung cấp bởi các nhà máy ở Ukraine, như: Motor Sich (Zaporizhzhia, Ukraine): Sản xuất động cơ D-30KP, được sử dụng trên Il-76 và A-50. Antonov (Kyiv, Ukraine): Cung cấp thiết kế và một số bộ phận kết cấu cho Il-76, bao gồm cả các hệ thống phụ trợ. Động cơ D-30KP và các bộ phận quan trọng khác không còn được cung cấp, và Nga chưa phát triển được động cơ thay thế phù hợp cho Il-76/A-50
