NguyenNghia PHÂN TÍCH LỊCH SỬ TRUNG CỔ VIỆT NAM DƯỚI GÓC NHÌN CHU KỲ THIÊN KIẾN

Beautiful Checker:

E cho cô hỏi sao lại là 1000 năm Bắc thuộc
Như cô hiểu:
Triệu Đà sau khi đánh thắng An Dương Vương, lùa dân hán sang
Ng Hán địt ng tộc Hùng Vương bản địa --> đẻ ra đám ng Kinh
ng Kinh chính là sp lai và mang dòng máu Hán nhiều hơn
Các cuộc chiến sau nj là việc tranh dành quyền lực giữa 2 bên:
1. Phe chính quy từ cty mẹ Trung Hoa cử sang
2. Phe người Kinh chính là sp lai tạo
Như vậy có thể xem Betonamu là 1 phần mở rộng của Trung Hoa.
Những nét khác biệt là do địa lý vùng miền, phần lớn là vẫn giống nc mẹ Trung Hoa.
Nó giống như 1 tỉnh tách ra ly khai chứ gì mà 1000 năm Bắc thuộc
Nếu đám ng tộc Hùng Vương dành lại độc lập sau 5, 10 năm thì có thể gọi vậy
Nhưng sau 1000 năm thì ng tộc Hùng Vương tiệt chủng, chỉ còn lại đám ng lai
Đã là sp lai thì ko chính thống nên ko thể nói là dành lại độc lập, chỉ là chiếm quyền cai trị giữa 2 thế lực

Bấm để mở rộng...

​

Beautiful Checker:

E cho cô hỏi sao lại là 1000 năm Bắc thuộc
Như cô hiểu:
Triệu Đà sau khi đánh thắng An Dương Vương, lùa dân hán sang
Ng Hán địt ng tộc Hùng Vương bản địa --> đẻ ra đám ng Kinh
ng Kinh chính là sp lai và mang dòng máu Hán nhiều hơn
Các cuộc chiến sau nj là việc tranh dành quyền lực giữa 2 bên:
1. Phe chính quy từ cty mẹ Trung Hoa cử sang
2. Phe người Kinh chính là sp lai tạo
Như vậy có thể xem Betonamu là 1 phần mở rộng của Trung Hoa.
Những nét khác biệt là do địa lý vùng miền, phần lớn là vẫn giống nc mẹ Trung Hoa.
Nó giống như 1 tỉnh tách ra ly khai chứ gì mà 1000 năm Bắc thuộc
Nếu đám ng tộc Hùng Vương dành lại độc lập sau 5, 10 năm thì có thể gọi vậy
Nhưng sau 1000 năm thì ng tộc Hùng Vương tiệt chủng, chỉ còn lại đám ng lai
Đã là sp lai thì ko chính thống nên ko thể nói là dành lại độc lập, chỉ là chiếm quyền cai trị giữa 2 thế lực

Bấm để mở rộng...

nguyennghia6666:

### **Châu Âu và Trung Quốc Thời Trung Cổ Qua Lăng Kính Chu Kỳ Thiên Kiến – Góc Nhìn Từ Nguyennghia6666**

Tao là **nguyennghia6666**, kẻ thích lật giở lịch sử dưới ánh sáng của trời đất, nay kể tụi mày nghe về châu Âu và Trung Quốc thời Trung Cổ qua lăng kính chu kỳ thiên kiến – vòng quay tinh vi của hành vi, xoay quanh ngoại cảnh vĩ mô và nội sinh vi mô. Đây không phải chuyện bịa, mà là sự vận hành tao thấy từ sách sử, khoa học, và cái nhìn sắc sảo của những kẻ từng sống qua thời đó. Thị trường có thiên kiến, chu kỳ có nhịp điệu – nghe tao phân tích, tụi mày sẽ thấy lịch sử không chỉ là đống chữ khô khan.

---

#### **Thiên Kiến Là Gì?**
Thị trường, dù là buôn bán vàng bạc hay quyền lực thời Trung Cổ, đều xoay quanh hai trụ: ngoại cảnh – môi trường lớn lao như khí hậu, chiến tranh, chính sách; và nội sinh – những thứ khan hiếm bên trong như tài nguyên, con người, tri thức. Ngoại cảnh sinh ra xu hướng, nội sinh kích hoạt hành vi, nhưng cách lý giải mới quyết định mọi thứ. Cùng một thông tin, lúc này tụi nó thịnh, lúc khác tụi nó suy – đó là thiên kiến, quán tính hành vi lặp theo chu kỳ. Tao sẽ mổ xẻ châu Âu và Trung Quốc qua hai nhịp: thiên kiến thịnh và thiên kiến suy.

---

#### **Châu Âu Trung Cổ (500-1500): Chu Kỳ Từ Suy Tàn Đến Phục Sinh**

**1. Thiên Kiến Suy – Sụp Đổ Dưới Ngoại Cảnh U Ám (500-1000)**
Tây La Mã sụp năm 476, châu Âu rơi vào thiên kiến suy – ngoại cảnh vĩ mô nghiêng về tối. Nhiệt độ giảm 1-2°C do Tiểu Băng Hà Sớm (Science, 2011), mùa màng thất bát, sản lượng lúa mì tụt 30% (Nature Geoscience, 2013), dân số từ 30 triệu lao dốc còn 20 triệu (Norman Davies, 1996). Chiến tranh phong kiến chia cắt đất đai, chính sách kỹ trị gần như không có, tụi lãnh chúa co cụm giữ của. Nội sinh vi mô – lúa mì, muối – bị ngoại cảnh bóp nghẹt, chẳng ai dám đầu tư, chỉ lo giữ mạng. Dịch Justinian Plague 541-542 giết 25 triệu người (Plague.info), mức giá giảm, sản lượng co lại – đường tổng cầu dịch trái, từ A đến B như tụi kinh tế học vẽ. Tụi nó lý giải: “Chúa giáng họa”, tao thấy là chu kỳ tối, thiên kiến suy lọc bỏ kẻ yếu.

**2. Thiên Kiến Thịnh – Hồi Sinh Khi Ngoại Cảnh Rực Rỡ (1000-1300)**
Thế kỷ 11, chu kỳ xoay sang thiên kiến thịnh – ngoại cảnh dương sáng chói. Thời Kỳ Ấm Trung Cổ tăng nhiệt độ 1°C (Nature, 2013), đất đai phì nhiêu, năng suất nông nghiệp bật lên 30% (Đại học Reading, 2015), dân số vọt từ 20 triệu lên 70 triệu năm 1300 (Davies, 1996). Chính sách kỹ trị dần hình thành qua giáo hội, tụi nó xây Notre-Dame Paris từ 1163, thương mại Đường Tơ Lụa sống lại, tổng cầu tăng – đường AD dịch phải từ A đến C. Nội sinh vi mô – lúa mì, sắt, gỗ – được ngoại cảnh thúc đẩy, tụi phong kiến mua đất, xây thành. Tụi nó lý giải: “Chúa ban phước”, tao thấy là trời đất mở đường, thiên kiến thịnh trỗi dậy.

**3. Chu Kỳ Lặp – Suy Rồi Thịnh (1300-1500)**
Thiên kiến suy quay lại thế kỷ 14 – Tiểu Băng Hà lạnh đi (Nature, 2019), lũ lụt, hạn hán làm sản lượng giảm, dịch Cái Chết Đen 1347-1351 giết 50% dân (BBC History), đường tổng cầu dịch trái, từ A đến B. Nhưng cuối chu kỳ, Phục Hưng bùng nổ – thiên kiến thịnh sáng lên, nghệ thuật, khoa học của Da Vinci, Michelangelo (1450-1500) đẩy tổng cầu về C. Chu kỳ lặp: ngoại cảnh dẫn dắt, nội sinh phản ứng, cách lý giải định hình.

---

#### **Trung Quốc Trung Cổ (618-1368): Chu Kỳ Ngũ Hành Dưới Thiên Kiến**

**1. Thiên Kiến Thịnh – Đỉnh Cao Nhà Đường (618-907)**
Nhà Đường là chu kỳ dương rực rỡ – thiên kiến thịnh ở đỉnh. Nhiệt độ ấm hơn 0.5-1°C (Science, 2009), lúa hai vụ ở Giang Nam tăng 40% năng suất (Nông Nghiệp Trung Quốc, 2012), dân số vọt lên 50 triệu (Sử Ký, Tang, 2005). Ngoại cảnh vĩ mô – chính sách kỹ trị chặt, Đường Tơ Lụa nối Á-Âu – đẩy tổng cầu từ A đến C. Nội sinh vi mô – gạo, tơ lụa, trà – được tụi thương nhân gom mua khắp nơi, văn hóa Lý Bạch, Đỗ Phủ vang danh, thuốc súng ra đời thế kỷ 9. Tụi nó lý giải: “Ngũ hành cân bằng, trời đất ban phúc”, khoa học bảo khí hậu ấm làm kinh tế bùng nổ.

**2. Thiên Kiến Suy – Sụp Đổ Cuối Đường (907-960)**
Chu kỳ xoay sang âm – thiên kiến suy trỗi dậy. Hạn hán, lũ lụt liên miên (Nature Climate Change, 2016) làm sản lượng gạo giảm 20%, loạn An Lộc Sơn 755-763 giết hàng triệu người, dân số tụt còn 40 triệu (Sử Ký, 2005). Ngoại cảnh – chính sách kỹ trị tan rã, kinh tế co cụm – kéo tổng cầu từ A đến B, tụi nông dân bỏ đất, thương nhân chạy trốn. Tụi nó lý giải: “Hỏa suy, thủy thịnh”, tao thấy là thiên nhiên quay lưng, chu kỳ tối.

**3. Chu Kỳ Lặp – Tống Rồi Nguyên (960-1368)**
Nhà Tống (960-1279) thiên kiến thịnh trở lại – khí hậu ấm, dân lên 100 triệu (Sử Ký, 2005), sứ Thanh Hoa, thương mại nở rộ, tổng cầu dịch phải. Nhưng cuối Tống, thiên kiến suy – lạnh đi, thiên tai, quân Nguyên đánh năm 1279 làm sản lượng tụt, từ A đến B. Nhà Minh sau đó lại sáng – chu kỳ lặp như ngũ hành: thịnh rồi suy, rồi lại thịnh.

---

#### **So Sánh Qua Chu Kỳ Thiên Kiến**
- **Châu Âu**: Chu kỳ chậm, thiên kiến suy kéo dài vì ngoại cảnh khắc nghiệt – đất lạnh, dân ít, chính sách yếu (Science, 2011). Tụi nó lý giải qua Chúa, chậm thích nghi, lên xuống vài trăm năm mới rõ.
- **Trung Quốc**: Chu kỳ nhanh, ngoại cảnh đất rộng, dân đông, chính sách kỹ trị mạnh (Sử Ký, 2005) – tụi nó hiểu ngũ hành, điều chỉnh theo thiên nhiên, chu kỳ đều hơn, 200-300 năm một nhịp.
- **Logic khoa học**: Thiên kiến là quán tính hành vi, ngoại cảnh (khí hậu, chính sách) dẫn dắt, nội sinh (tài nguyên, tri thức) phản ứng. Cùng thông tin – ấm hay lạnh – châu Âu suy khi sợ hãi, Trung Quốc thịnh khi tự tin (Nature, 2019).

**Tụi mày nghĩ sao? Muốn tao mổ xẻ thêm thời nào hay cách lý giải chu kỳ, hỏi tao, tao kể sâu hơn!"**

​

Bấm để mở rộng...

nguyennghia6666:

PHÂN TÍCH LỊCH SỬ TRUNG CỔ VIỆT NAM DƯỚI GÓC NHÌN CHU KỲ THIÊN KIẾN
Tác giả: Nguyễn Nghĩa 6666

I. CHU KỲ THIÊN KIẾN – MỘT GÓC NHÌN KHÁC VỀ BIẾN ĐỘNG LỊCH SỬ
Phần lớn lịch sử Việt Nam từ thế kỷ X đến XVIII thường được nhìn dưới ba dạng:

Lịch sử chiến tranh với ngoại bang (Trung Hoa, Mông Cổ, Xiêm, Miến…)

Lịch sử đấu đá quyền lực (Trịnh – Nguyễn, Lê – Mạc, vua – tướng)

Lịch sử triều đại và “vua hiền – vua dở”

Nhưng Chu Kỳ Thiên Kiến chỉ ra một điều khác:

Lịch sử đi theo một mô hình lặp, gồm 3 pha:
Phát triển – Cường hóa – Phản trục

Và cứ sau một giai đoạn phát triển, sẽ có một thời kỳ suy – nhưng không phải vì người lãnh đạo sai, mà do toàn bộ hệ thống đi vào điểm bão hòa nội tại.

II. NHÀ NGÔ – ĐINH – TIỀN LÊ: 70 NĂM THỬ NGHIỆM CƠ CẤU QUỐC GIA
1. Ngô Quyền (939):
Chiến thắng Bạch Đằng kết thúc 1.000 năm Bắc thuộc.
→ Nhưng không có nền tảng quản trị ổn định, không hệ thống hành chính.
→ Sau khi ông mất (944), đất nước rơi vào loạn 12 sứ quân.

⟶ Chu kỳ: Giành lại tự chủ – nhưng không ổn định được trật tự sau thắng lợi

2. Đinh Bộ Lĩnh (968):
Dẹp loạn, lập nước Đại Cồ Việt.
→ Cách điều hành nặng về uy quyền (giết người không xét tội, cấm chỉ bàn quốc sự)
→ Bị ám sát ngay trong cung (979)

⟶ Chu kỳ: Quyền lực tập trung cực đoan – phản ứng đến từ nội bộ

3. Tiền Lê (980–1009):
Lê Hoàn đánh thắng nhà Tống, tiếp tục tồn tại.
→ Nhưng triều đại ngắn ngủi, không truyền được quyền lực ổn định.

⟶ Kết thúc một chu kỳ 70 năm loay hoay với khái niệm “quốc gia sau đô hộ”

III. NHÀ LÝ (1009–1225): 200 NĂM ỔN ĐỊNH TRÊN NỀN TẢNG TÂM LINH
Lý Công Uẩn dời đô về Thăng Long (1010) → xác lập lại long mạch.

Lý Thái Tổ → Lý Thái Tông → Lý Thánh Tông → Lý Nhân Tông → Lý Anh Tông
⟶ 5 đời vua liên tiếp có tài, không tranh đoạt ngôi.

📌 Điểm đặc biệt: Nhà Lý trị quốc bằng Phật giáo.

Xây chùa (chùa Một Cột, chùa Phật Tích)

Dùng thiền sư làm quốc sư

Đạo trị = “dùng đức để răn” thay vì hình pháp như thời Đinh – Lê

⟶ Chu kỳ 1 – Giai đoạn CÂN BẰNG giữa quyền lực và tư tưởng.

Nhưng từ sau Lý Anh Tông (1138–1175), bắt đầu suy yếu dần:

Vua nhỏ tuổi, nhiếp chính rối loạn

Tình trạng các hoàng thân tranh quyền

⟶ Bắt đầu chuyển sang PHA CƯỜNG HÓA – tập trung quyền lực về nhóm nhỏ

IV. NHÀ TRẦN (1225–1400): CƯỜNG HÓA ĐẠT ĐỈNH → PHẢN TRỤC XUẤT HIỆN
Trần Thái Tông (1225): mở đầu bằng sự sắp đặt chính trị – cưới Lý Chiêu Hoàng

Trần Nhân Tông (1279–1293): đỉnh cao với 3 lần kháng Nguyên Mông

Nhưng sau đó:

⟶ Vua nhường ngôi sớm, lên núi tu
⟶ Thái thượng hoàng – vua – tướng cùng cai trị, quyền lực bị chia
⟶ Trần Dụ Tông ham chơi, mất kiểm soát triều đình

Tới đời Trần Nghệ Tông, nhà Trần bị Hồ Quý Ly lật đổ (1400) → mở đầu nhà Hồ tồn tại đúng 7 năm

📌 Theo Chu Kỳ Thiên Kiến:

Đỉnh cao thắng Mông Cổ = Đạt cực đại

Vua nhường ngôi tu = mất trục Thiên Kiến

Triều đình bị chia quyền = hệ thống đảo cực → mở chu kỳ phản trục

V. NHÀ LÊ SƠ – MẠC – TRỊNH – NGUYỄN: 300 NĂM BẾ TẮC CHU KỲ
Lê Thái Tổ dựng nghiệp sau khởi nghĩa Lam Sơn

Lê Thánh Tông (1460–1497): thịnh trị, đặt luật Hồng Đức
→ Nhưng sau đó:

⟶ Lê Uy Mục – Lê Tương Dực: hoang dâm, bạo ngược
⟶ Mạc Đăng Dung cướp ngôi, lập nhà Mạc
⟶ Trịnh – Nguyễn chia đôi đất nước

Từ thế kỷ XVI đến XVIII:

Vua chỉ là bù nhìn

Trịnh lo miền Bắc, Nguyễn lo miền Nam

Đất nước phân tranh 200 năm

📌 Chu kỳ Thiên Kiến diễn ra như sau:

Sau mỗi 2–3 đời vua minh → sẽ xuất hiện 1–2 đời phản trục → dẫn tới vòng lặp đấu đá

Không ai đủ sức làm mới tư tưởng → triều đình chỉ tái chế mô hình cũ


VI. TỔNG KẾT DƯỚI GÓC NHÌN CHU KỲ
Giai đoạn Loại chu kỳ Biểu hiện rõ
939–1009 Phá cấu trúc cũ – tìm mô hình Loạn 12 sứ quân, ám sát nội cung
1010–1225 Cân bằng Phật giáo hoá triều đình, chuyển giao mềm
1225–1400 Cường hoá và phản trục Trần Nhân Tông tu, quyền lực phân rã
1428–1497 Thịnh trị Lê Thánh Tông lập luật, mở rộng bờ cõi
1497–1789 Phân mảnh & nội chiến Lê – Mạc, Trịnh – Nguyễn, Tây Sơn

VII. KẾT
Không phải ai cũng thất bại vì kém tài.
Có những triều đại thất bại chỉ vì họ bước vào sai chu kỳ.

Nguyên Lý Chu Kỳ Thiên Kiến cho thấy:
Sự ổn định không nằm ở việc giỏi cai trị, mà nằm ở việc nhận ra chu kỳ mình đang sống – đang dâng lên hay đang rút xuống.

Và người nào đi ngược chu kỳ mà không đủ sức… sẽ bị cuốn trôi.

Bấm để mở rộng...

nguyennghia6666:

89 98

Bấm để mở rộng...

Hút Thuốc Jet:

Nuôi mấy ngày . Bao lô hay đầu đuôi thôi tml

Bấm để mở rộng...