Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), việc thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng còn gặp một số khó khăn do quy định pháp lý hiện hành chưa theo kịp với tốc độ phát triển của công nghệ số, mô hình kinh doanh mới trong ngành.
Thanh toán số tăng mạnhTheo báo cáo của NHNN,hiện nay, hầu hết dịch vụ ngân hàng cơ bản đã được thực hiện trên kênh số, nhiều ngân hàng đạt tỷ lệ trên 95% giao dịch thực hiện trên kênh số.
Trong năm 2024, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 56,68% về số lượng và 32,79% về giá trị. Riêng giao dịch qua kênh Internet tăng 49,73% về số lượng và 33,12% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 54,08% về số lượng và 34,03% về giá trị, giao dịch qua QR Code tăng 104,65% về số lượng và 97,14% về giá trị.
Tổng số tài khoản Mobile-Money đến cuối năm 2024 được đăng ký và sử dụng là 10,2 triệu tài khoản; trong đó hơn 7,3 triệu tài khoản Mobile-Money đăng ký tại vùng nông thôn, miền núi (chiếm khoảng 72% tổng số tài khoản đăng ký và sử dụng dịch vụ).
Trong khi đó, giao dịch qua ATM tiếp tục giảm 12,83% về số lượng và giảm 4,49% về giá trị, cho thấy nhu cầu rút tiền mặt của người dân đang có xu hướng giảm và được thay thế bởi các phương thức, thói quen không dùng tiền mặt.
Trong 2 tháng đầu năm 2025, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 41,28% về số lượng và 21,91% về giá trị; qua kênh Internet tăng 35,81% về số lượng và 29,69% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 35,13% về số lượng và 18,63% về giá trị, giao dịch qua QR Code tăng 75,54% về số lượng và 196,62% về giá trị so với cùng kỳ.
An ninh, bảo mật là thách thức lớn; pháp lý chưa theo kịp công nghệ
Cùng với sự phát triển của ngân hàng số, ngành ngân hàng cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt về an ninh, bảo mật.
Sự phát triển của các nền tảng mạng xã hội cùng với sự lan truyền các thông tin chưa được kiểm chứng liên quan đến an ninh, bảo mật trong thanh toán số và các vụ án liên quan ngành Ngân hàng có thể ảnh hưởng đến niềm tin công chúng với hoạt động ngân hàng, dẫn đến khó khăn cho công tác truyền thông.
Ngoài ra, theo NHNN, việc thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng còn gặp một số khó khăn do quy định pháp lý hiện hành chưa theo kịp với tốc độ phát triển của công nghệ số, mô hình kinh doanh mới trong ngành; Hạ tầng một số ngành, lĩnh vực, hạ tầng chung còn chưa tương thích với hạ tầng của các TCTD, do đó ảnh hướng đến kết nối liên thông, tích hợp trong quá trình chuyển đổi số của các TCTD; Việc bố trí nguồn lực cho chuyển đổi số còn hạn chế (đầu tư vốn, lựa chọn công nghệ là thách thức khi các công nghệ mới đang thay đổi nhanh chóng, nhân lực chất lượng cao về trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi khối,...vẫn còn thiếu hụt).
Việc đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt cũng gặp nhiều thách thức do những lo ngại về an ninh an toàn khi sử dụng các phương thức thanh toán điện tử, trực tuyến còn phổ biến; Mạng lưới chi nhánh, cơ sở hạ tầng thanh toán của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, trung gian thanh toán còn chủ yếu tập trung ở khu vực thành thị, chưa phủ khắp ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa; quy định pháp lý về hoạt động giao đại lý thanh toán đang triển khai, cần có thời gian để hướng dẫn triển khai, đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả, phù hợp với thực tiễn.
Trong khi đó, công tác phòng, chống ngăn chặn tội phạm sử dụng công nghệ cao trong thanh toán điện tử gặp một số khó khăn do tội phạm công nghệ cao trong hoạt động thanh toán ngày càng tinh vi, với các thủ đoạn phức tạp và thay đổi nhanh, liên tục.
Tội phạm lợi dụng hoạt động thanh toán cho các hoạt động bất hợp pháp diễn biến phức tạp, có xu hướng gia tăng (như cờ bạc, lừa đảo, gian lận thương mại, trốn thuế, ma túy, mại dâm…); trong khi đó hoạt động thanh toán chỉ là khâu cuối cùng để hoàn tất một giao dịch mua bán hàng hóa dịch vụ và việc quản lý và xác định tính hợp pháp của hàng hóa, dịch vụ thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của các bộ, ngành có chức năng quản lý nhà nước đối với hàng hóa, dịch vụ đó. Do vậy, ngành Ngân hàng không thể kịp thời xác định tính hợp pháp của các hàng hóa, dịch vụ để có thể thực hiện hiệu quả các biện pháp phòng, chống, ngăn chặn phù hợp, việc này cần có sự phối hợp, cung cấp thông tin thường xuyên, liên tục và chặt chẽ và kịp thời của các bộ, ngành có liên quan.
NHNN cho biết, thời gian tới sẽ tăng cường giám sát các hệ thống thanh toán quan trọng, cảnh báo, khuyến nghị kịp thời về các vấn đề rủi ro, các giải pháp tăng cường an ninh, an toàn trong thanh toán điện tử, đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống công nghệ thông tin trong ngành Ngân hàng, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng.
Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền phổ biến về cơ chế, chính sách về thanh toán, chuyển đổi số; tăng cường kiến thức, kỹ năng quản lý tài chính cho người dân, nâng cao hiểu biết trong sử dụng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng một cách an toàn, hiệu quả.
