Nguồn hình ảnh,Getty Images/BBC
- Tác giả,Annabelle Liang
- Vai trò,Phóng viên kinh doanh
- 28 tháng 3 2025
Hạn chót mà tổng thống Mỹ đề ra để áp đặt các mức thuế đối ứng với các đối tác thương mại sẽ đến chỉ vài ngày sau khi ông đánh thuế nhập khẩu 25% đối với các nhà sản xuất ô tô nước ngoài.
Trong đó, Việt Nam có thể đặc biệt dễ bị tổn hại trước loạt thuế mới nhất của ông Trump. Hà Nội có thâm hụt thương mại lớn với Washington, và đã được hưởng lợi khi các công ty quốc tế chuyển dây chuyền sản xuất của họ ra khỏi Trung Quốc để tránh các biện pháp được công bố trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.
Trong khi một số quốc gia đã phản ứng lại Mỹ, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã gợi ý rằng ông có thể chọn cách tiếp cận ngoại giao hơn.
Vào tháng 1/2025, Thủ tướng Chính từng phát biểu rằng ông sẵn sàng đến thăm dinh thự riêng Mar-a-Lago của ông Trump ở bang Florida và "chơi golf cả ngày" nếu điều đó "có lợi" cho quốc gia dân tộc, khiến mọi người trong khán phòng bật cười.
Liệu phương pháp của Thủ tướng Chính có hiệu quả không?
Kinh tế 'cây tre'
Tổng thống Trump trước đây từng nói rằng Việt Nam "tệ hơn Trung Quốc" và "gần như là kẻ lợi dụng tồi tệ nhất".Nhưng ông vẫn chưa nhắm mục tiêu cụ thể vào Hà Nội bằng thuế quan, mặc dù Việt Nam là nước xếp thứ ba trong danh sách những quốc gia có thâm hụt thương mại lớn nhất với Mỹ, sau Trung Quốc và Mexico.
Các nhà phân tích cho rằng Việt Nam đang làm tốt trong việc hợp tác với Washington - nhưng những nỗ lực của Hà Nội có thể vẫn chưa đủ để có thể tránh được hầu hết các kế hoạch áp thuế của ông Trump.
"Thủ tướng Việt Nam dường như đang học hỏi từ [cựu Thủ tướng Nhật Bản] Shinzo Abe, người đã xây dựng mối quan hệ cá nhân gần gũi với Trump vì cả hai đều yêu thích chơi golf", Stephen Olson, một cựu đàm phán viên thương mại của Mỹ, cho biết.
"Tuy nhiên, tôi không kỳ vọng sẽ có bất kỳ sự đối xử đặc biệt nào với Việt Nam theo quan điểm chính sách. Các mối quan hệ cá nhân rất quan trọng đối với Trump, nhưng trong trường hợp này, tôi tin rằng mong muốn của ông ấy trong việc tỏ ra cứng rắn về thương mại sẽ chiến thắng".
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Khi được hỏi liệu ông có kế hoạch tới dinh thự Mar-a-Lago của Tổng thống Trump và chơi golf với Tổng thống không, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính trả lời: "Nếu chơi golf mà mang lại lợi ích quốc gia, dân tộc thì tôi chơi golf cả ngày cũng được"
Việt Nam đã tuyên bố không có kế hoạch "hạn chế thương mại" với Mỹ, mặc dù hiện tại quốc gia này đang đánh thuế một số mặt hàng nhập khẩu từ Washington.
Tuần này, chính phủ Việt Nam cho biết họ sẽ cho phép SpaceX, công ty do tỷ phú Elon Musk, đồng minh thân cận của ông Trump, vận hành thử nghiệm dịch vụ internet vệ tinh Starlink tại quốc gia này.
Một số nhà phân tích coi đây là một trong những biện pháp mà Việt Nam đã thực hiện để tránh bị áp thuế của Mỹ.
Hà Nội cũng cho biết sẽ giảm thuế đối với một số mặt hàng nhập khẩu của Mỹ, bao gồm các mặt hàng năng lượng và ô tô, một động thái nhằm "cải thiện cán cân thương mại".
Động thái này diễn ra chưa đầy hai tuần sau khi các công ty Việt Nam và Mỹ ký kết các hợp đồng trị giá hơn 4 tỷ USD (hơn 102.000 tỷ đồng), trong các lĩnh vực bao gồm thăm dò dầu khí.
"Việt Nam đang thận trọng tránh mọi động thái có thể báo hiệu bất kỳ sự không hợp tác nào về các vấn đề thương mại", theo chuyên gia Steve Norris từ công ty tư vấn Control Risks.
Chiến lược này phù hợp với phương châm ngoại giao của Việt Nam - được gọi là "ngoại giao tre". Giống như những cây tre uyển chuyển uốn mình theo chiều gió, Việt Nam hy vọng có thể linh hoạt đối phó với áp lực từ nước ngoài.
Ông Norris cho biết: "Nếu Mỹ tăng cường gây sức ép lên Việt Nam, chính phủ nước này có thể đáp lại bằng các đề nghị tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư vào ngành khách sạn và sòng bạc (casino), thực hiện mua máy móc tiên tiến, và - nắm bắt thời cơ - xem xét tiếp cận nguồn khoáng sản đất hiếm của Việt Nam".
Còn Trung Quốc thì sao?
Một yếu tố lớn đang gây trở ngại cho Việt Nam là lo ngại về ảnh hưởng của Trung Quốc.Quốc gia Đông Nam Á 100 triệu dân là một trong những nước hưởng lợi lớn nhất từ căng thẳng Mỹ-Trung trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.
Năm 2018, ông Trump đã áp thuế lên Trung Quốc, khiến một số doanh nghiệp phải xem xét lại nơi sản xuất sản phẩm của họ. Một số công ty đã chọn chuyển hoạt động sản xuất sang Việt Nam.
Điều này đã dẫn đến sự gia tăng xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ, với các công ty Trung Quốc chuyển sản xuất sang Việt Nam đóng góp vào con số đó.
Nguồn hình ảnh,Reuters
Chụp lại hình ảnh,Việt Nam đã được hưởng lợi từ căng thẳng Mỹ-Trung trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump
Cựu chuyên gia đàm phán thương mại Mỹ Wendy Cutler cho biết Việt Nam đã nổi lên như một "điểm đến cho các khoản đầu tư lớn từ Trung Quốc".
Trong khi Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, thì Trung Quốc lại là nhà cung cấp hàng hóa lớn nhất của Việt Nam, chiếm hơn một phần ba lượng hàng nhập khẩu, theo số liệu chính thức mới nhất.
Các công ty Trung Quốc cũng đứng sau gần một phần ba khoản đầu tư mới vào Việt Nam vào năm 2024.
"Đây là những tín hiệu cảnh báo lớn đối với Trump. Tôi dự đoán rằng Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi thuế quan vào một thời điểm nào đó", ông Olson cho biết.
Tuy nhiên, thuế quan đối với Việt Nam có thể tác động đến các doanh nghiệp của Mỹ như các công ty công nghệ Apple và Intel, hay gã khổng lồ sản xuất đồ thể thao Nike, những công ty đã chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Ông Trump và cựu lãnh đạo Nhật Bản Shinzo Abe chia sẻ niềm đam mê chơi golf
Một cuộc khảo sát gần đây của Phòng Thương mại Mỹ tại Việt Nam cho thấy hầu hết các nhà sản xuất của Washington tại quốc gia Đông Nam Á đều dự kiến sẽ sa thải nhân viên nếu thuế quan được áp dụng.
Tổng thống Trump tin rằng các mức thuế này sẽ thúc đẩy nền kinh tế Mỹ bằng cách khuyến khích nhiều doanh nghiệp sản xuất hàng hóa trong nước và mang về hàng tỷ đô la tiền thuế.
Nhưng nhiều nhà kinh tế đã cảnh báo rằng điều đó có thể đẩy giá cả lên cao đối với người tiêu dùng Mỹ và tác động tiêu cực đến thương mại toàn cầu.
Tiếp theo là gì?
Washington cũng lo ngại về cái gọi là "hàng trung chuyển" - hàng hóa Trung Quốc đi qua Việt Nam trên đường đến các quốc gia khác.Các quan chức Mỹ đã "âm thầm nhấn mạnh với Việt Nam rằng họ phải dần giảm thặng dư thương mại theo thời gian và chống lại việc hàng trung chuyển của Trung Quốc qua nước này", ông Norris nhận định.
Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết ông tin tưởng rằng chính quyền của mình có thể "xử lý được mối quan hệ với Mỹ".
Bây giờ, khi Hà Nội đã cắt giảm một số mức thuế đối với hàng hóa của Washington, hàng Mỹ có thể hấp dẫn hơn đối với người tiêu dùng Việt Nam, làm tăng thị phần thương mại của Mỹ với quốc gia này.
Và sau đó là chơi golf – chơi golf với ông Trump đã giúp cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe thành công.
Ông Abe và ông Trump đã thiết lập một tình bạn, bao gồm nhiều trận golf trong nhiều năm. Tình bạn này được cho là đã giúp ông Abe đảm bảo được các khoản miễn thuế cho ngành công nghiệp ô tô quan trọng của Nhật Bản vào thời điểm đó.
Hiện tại, vẫn chưa rõ liệu Việt Nam có thực sự sẽ áp dụng ngoại giao qua golf hay không.
Bài kiểm tra thực sự sẽ diễn ra vào tuần sau, khi một loạt các loại thuế mới của ông Trump có hiệu lực.
