Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Trong lịch sử nhân loại, Thành Cát Tư Hãn được xem là một trong những vị tướng kiệt xuất của thế giới nhờ tài năng quân sự và tầm nhìn lỗi lạc. Nhờ có ông, đế chế Mông Cổ đã thực hiện nhiều cuộc chiến tranh xâm chiếm lãnh thổ và được xem là quốc gia có diện tích lớn nhất thế giới từ trước tới nay. Để đạt được những thành quả to lớn đó, ngoài tài năng thì Thành Cát Tư Hãn còn được tiếp sức bởi những vị tướng tài, trí dũng song toàn và trung thành tuyệt đối. Tốc Bất Đài là một vị tướng như vậy, ông là cánh tay phải đắc lực của Thành Cát Tư Hãn trong việc xây dựng và mở rộng đế chế Mông Cổ. Trong suốt cuộc đời cầm quân của mình, ông đã chỉ huy hơn 20 chiến dịch lớn, dẫn quân xâm chiếm 32 quốc gia và giành chiến thắng trong 65 trận chiến quan trọng, không vị tướng nào trên thế giới chinh phục được nhiều lãnh thổ hơn ông.Thành Cát Tư Hãn nổi tiếng có nhiều tướng tài giúp ông đạt được tham vọng đưa Mông Cổ ngày càng lớn mạnh. Trong số này không thể không kể đến Tốc Bất Đài - dũng tướng bách chiến bách thắng được Thành Cát Tư Hãn coi trọng.
Dưới trướng Thành Cát Tư Hãn là rất nhiều vị tướng dũng mãnh, tài năng. Nổi bật trong số này là dũng tướng bách chiến bách thắng Tốc Bất Đài.
Tốc Bất Đài sinh vào năm 1175 ở phía tây sông Onon, giờ đây thuộc địa phận Mông Cổ, ông là con trai của thợ rèn Cốt Đãi Ngột Lang thuộc bộ tộc Ô Lương Hải. Năm lên 14 tuổi, Tốc Bất Đài theo bước của anh trai mình gia nhập đội quân của Thiết Mộc Chân. Gia đình của Tốc Bất Đài có quan hệ gần gũi với Thiết Mộc Chân (sau này là Thành Cát Tư Hãn) trong nhiều đời. Tuy vậy, đế chế Mông Cổ thời bấy giờ không tuyển chọn binh tướng dựa trên mối quan hệ mà hoàn toàn dựa trên khả năng của bản thân họ, điều đó cho ta thấy được những vị trí mà Tốc Bất Đài leo lên được hoàn toàn dựa vào tài năng của mình.
Năm 14 tuổi, ông gia nhập vào đội quân của Thành Cát Tư Hãn trong vai trò một binh sĩ ở vị trí thấp nhất.
Trong 10 năm theo Thành Cát Tư Hãn, Tốc Bất Đài trở thành một trong “tứ dũng” được Thành Cát Tư Hãn hết sức tin dùng. Trong cuốn “Lịch sử đế chế Mông Cổ” có ghi lại: “Họ là tứ dũng của Thiết Mộc Chân. Trán họ bằng đồng thau, móng vuốt như những chiếc kéo, lưỡi họ như chiếc dùi, đầu cứng hơn sắt. Trong ngày chinh phạt, họ uống máu kẻ thù. Nhìn xem, khi họ được thả ra, miệng họ đầy nước dãi của sự hân hoan. Tứ dũng đó là Bác Nhĩ Truật, Giả Lặc Miệt , Mộc Hoa Lê và Tốc Bất Đài”.
Những chiến thắng của Tốc Bất Đài mang đậm dấu ấn của chiến lược phù hợp, sáng tạo và cùng với đó là khả năng điều binh, khiển tướng tài tình dù các đơn vị có thể cách xa nhau hàng trăm kilomet. Điển hình là cuộc tấn công đạo quân của Hungary và Ba Lan chỉ trong 4 ngày dù cách xa đối phương 500km.
Không những dũng mãnh khi ra trận, Tốc Bất Đàicòn thể hiện được khả năng bày binh bố trận tài tình của mình. Trong đó, chiến lược vây hãm là một trong những kế sách hay của ông. Ngay cả Thành Cát Tư Hãn cũng đánh giá rất cao kế sách này, ông áp dụng nó trong rất nhiều những trận chiến, thậm chí trong trong những lần giao chiến trên đồng bằng. Bên cạnh đó, Tốc Bất Đài còn rất giỏi thu phục tù binh và tận dụng những tài năng riêng biệt của từng người. Ông rất tài năng trong việc thu thập thông tin tình báo để có kế hoạch chi tiết trước khi xung trận. Chẳng hạn trong cuộc chiến với quân Hungary, Tốc Bất Đài cho quân do thám kĩ càng trước một năm. Ông tự thiết kế chiến sách phù hợp với từng đối tượng tấn công và điều chỉnh tùy theo địa hình và thời tiết.
Về khả năng điều binh khiển tướng, Tốc Bất Đài luôn duy trì thiết quân luật quân đội bằng các bài tập khắc nghiệt nhằm đảm bảo quân sĩ hành quân dài ngày mà không biết mệt mỏi. Ông ưu tiên sử dụng kị binh nhẹ, biến quân sĩ thành những tốp nhỏ có khả năng phục kích, “luồn sâu đánh hiểm”và tiêu diệt tàn quân kẻ địch cho tới khi chúng không còn sức kháng cự.
Từ vị trí thấp trong quân đội Mông Cổ, Tốc Bất Đài trở thành vị dũng tướng kiệt xuất của Thành Cát Tư Hãn bằng việc lập được nhiều công trạng như thu phục tù binh, nắm rõ điểm mạnh - điểm yếu của kẻ thù để có chiến thuật, kế hoạch tấn công giúp quân đội Mông Cổ giành chiến thắng.
Sau 10 năm gia nhập quân đội của Thành Cát Tư Hãn, Tốc Bất Đài trở thành "cánh tay phải" của thủ lĩnh đế chế Mông Cổ khi đích thân dẫn quân thực hiện nhiều cuộc chiến ác liệt và giành thắng lợi.
Theo một số tài liệu, Tốc Bất Đài chỉ huy 20 chiến dịch lớn với 65 trận chiến quan trọng (không kể những trận đánh nhỏ) giúp Thành Cát Tư Hãn thu phục được nhiều vùng đất rộng lớn, mở rộng bờ cõi Mông Cổ.
Một trong những trận đánh nổi tiếng của Tốc Bất Đài là cuộc chiến với vương quốc Khwarizm (thuộc lãnh thổ Iran ngày nay). Do quốc vương Mohammad II của vương quốc Khwarizm giết hại sứ thần mà Thành Cát Tư Hãn cử đến để thiết lập quan hệ nên bị thủ lĩnh đế chế Mông Cổ tức giận, ra lệnh chinh phạt.
Theo lệnh của Thành Cát Tư Hãn, Tốc Bất Đài chỉ huy 10 vạn binh sĩ tiến đánh Khwarizm. Với tài cầm quân, vị dũng tướng này nhanh chóng thu phục được vương quốc Khwarizm.
Trên đà thắng lợi, Tốc Bất Đài dẫn quân chinh phục các vùng ở phía Tây Thổ Nhĩ thành công trước khi trở về nước báo tin thắng trận.
Với tài dẫn quân đánh đâu thắng đó, Tốc Bất Đài 70 tuổi vẫn được Thành Cát Tư Hãn tin tưởng cử đi đánh nhà Tống. Trong cuộc chiến đó, quân đội Mông Cổ giành thắng lợi với sự đóng góp không nhỏ của Tốc Bất Đài.
Sau chiến thắng trên, Tốc Bất Đài về quê năm 1248 và qua đời năm 72 tuổi.
