Trong giai đoạn từ năm 2024 đến nay, cơ quan chức năng tại TPHCM đã kiểm tra và xử lý hàng trăm vụ vi phạm về thuốc tân dược, xử phạt số tiền hơn 2,2 tỷ đồng.
Thủ đoạn làm thuốc giả ngày càng tinh viTrong hội thảo "Thuốc giả - Hệ lụy thật, giải pháp nào để ngăn chặn?" tổ chức ngày 26/5 tại TPHCM, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, để chăm sóc sức khỏe người dân, bên cạnh cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế và đội ngũ y bác sĩ, thuốc đóng vai trò quan trọng.
Tuy nhiên, hiện nay, tình trạng buôn bán và sử dụng thuốc giả, thuốc kém chất lượng đang gia tăng tại Việt Nam, trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng.
Thuốc giả không chỉ đơn thuần là sản phẩm "nhái" về hình thức bao bì, mà thủ đoạn đã tinh vi đến mức giả cả tem chống hàng giả, mã QR, thậm chí mạo danh cả công ty dược có thương hiệu, khiến các cơ sở kinh doanh và người tiêu dùng gần như không thể phân biệt.
Đáng lo ngại hơn là việc nội dung hoạt chất trong viên thuốc giả có thể bị giảm hoặc thay thế bằng chất khác hoàn toàn.
Các thuốc giả đã được Viện Kiểm nghiệm thuốc TPHCM phát hiện giai đoạn 2022-2024 (Ảnh: BTC).
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 1/10 loại thuốc tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình là giả hoặc kém chất lượng.
Riêng tại Việt Nam, năm 2023 lực lượng chức năng trong nước đã phát hiện 160 vụ việc liên quan đến sản xuất, buôn bán thuốc giả, với nhiều đối tượng bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Bước sang năm 2024, có 27 loại thuốc bị đình chỉ lưu hành, với 8 loại bị xác định là thuốc giả.
Tại địa bàn TPHCM, theo ông Nguyễn Quang Huy, Phó Chi Cục trưởng, Chi Cục Quản lý thị trường TPHCM, trong giai đoạn 2024 và 5 tháng đầu năm 2025, cơ quan này đã phát hiện, xử lý nhiều vụ việc liên quan đến nhóm hàng dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền.
Trong đó, có 178 vụ vi phạm về thuốc tân dược được kiểm tra và xử lý; tạm giữ hơn 262.150 đơn vị sản phẩm thuốc tân dược các loại (tổng trị giá hơn 15,4 tỷ đồng), xử phạt số tiền hơn 2,2 tỷ đồng; chuyển cơ quan điều tra 4 vụ có dấu hiệu tội phạm.
Theo cơ quan chức năng, hệ lụy nghiêm trọng từ thuốc giả không chỉ là thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa trực tiếp tính mạng người dân và gây tổn hại đến niềm tin vào hệ thống y tế.
"Không có vùng cấm trong xử lý thuốc giả"
Trước thực trạng nêu trên, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đặt ra hàng loạt câu hỏi về vấn đề trách nhiệm, từ khâu nhập khẩu đến sản xuất thuốc giả, để thuốc giả lưu thông trên thị trường đến khi dùng cho người bệnh.
"Phải đấu tranh quyết liệt, xử lý nghiêm khắc, không có vùng cấm, không có ngoại lệ trong xử lý thuốc giả. Đồng thời, cần xử lý nghiêm các hành vi bao che, tiếp tay hoặc thiếu trách nhiệm trong quản lý", Thứ trưởng Bộ Y tế khẳng định.
Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đặt ra hàng loạt câu hỏi về trách nhiệm xử lý thuốc giả (Ảnh: BTC).
Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên cũng cho biết, Bộ Y tế đã thành lập Tổ công tác chuyên trách phòng chống thuốc giả và chỉ đạo mở đợt cao điểm chống thuốc, thực phẩm chức năng và sữa giả kéo dài từ 15/5 đến 15/6. Các Công điện, Chỉ thị của Thủ tướng về vấn đề trên cũng được bộ triển khai đồng bộ đến toàn ngành.
Đặc biệt, Bộ Y tế đã yêu cầu 100% cán bộ y tế không sử dụng hình ảnh cá nhân để quảng cáo, tiếp tay cho doanh nghiệp sai phạm.
Tiến sĩ, dược sĩ Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đề xuất khung pháp lý cần được siết chặt với các quy định về kinh doanh thuốc qua mạng; cần tuyên truyền đầy đủ các quy định mới trong Luật Dược sửa đổi bổ sung để các cơ quan, doanh nghiệp và người dân hiểu rõ và thực hiện đúng.
Đồng thời, phải tăng cường chế tài xử lý vi phạm đối với các hành vi vi phạm.
Ông Hùng cũng đề xuất tiếp tục xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia tích hợp thông tin về thuốc được cấp phép, thuốc vi phạm và thuốc bị thu hồi, sử dụng mã QR và công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc.
Bên cạnh đó, vai trò của người dân trong công cuộc phòng chống thuốc giả cũng rất quan trọng.
"Người dân không nên tự ý mua thuốc qua mạng, không nghe theo mách bảo và cần tố giác ngay khi phát hiện nghi vấn. Một cộng đồng tỉnh táo sẽ là bức tường thành ngăn chặn thuốc giả", Tiến sĩ, dược sĩ Tạ Mạnh Hùng nhấn mạnh.
