Trận động đất Myanmar là 'nhát dao cứa vào Long Mạch", máu phun tơi tả

Nước ngầm phun lên xối xả sau động đất ở Myanmar​

Nước từ lòng đất phun xối xả tại ngôi làng ở Mandalay, Myanmar sau trận động đất 7,7 độ, dường như do hiện tượng "đất hóa lỏng" vì rung lắc.

Video được chia sẻ trên mạng xã hội ngày 28/3 cho thấy dòng nước đục ngầu phun xối xả từ lòng đất tại làng Myittha, vùng Mandalay, sau khi khu vực miền trung Myanmar hứng chịu trận động đất 7,7 độ.

Giới quan sát nhận định đây là hậu quả của hiện tượng đất hóa lỏng, xảy ra khi nền đất bên dưới mất đi sức kháng và tính cứng chắc do rung chấn mạnh từ động đất. Nước ngầm bên dưới thường sẽ bị đẩy lên mặt đất trong trường hợp này.

1 phút
Nước phun lên từ lòng đất ở thị trấn Myittha, vùng Mandalay, Myanmar sau động đất hôm 28/3. Video: X/Volcaholic
Giới chức Myanmar cho biết hơn 1.000 người đã thiệt mạng và khoảng 2.400 người bị thương do động đất ở nước này. Con số này chưa bao gồm thống kê ở Mandalay và được cho là sẽ tăng đáng kể. Giám đốc Ủy ban Cứu hộ Quốc tế tại Myanmar Mohamed Riyas nói có thể mất nhiều tuần mới đánh giá được đầy đủ mức độ tàn phá của trận động đất, song cho rằng tác động "rất nghiêm trọng".

Người đứng đầu tổ chức nhân đạo World Vision Myanmar Kyi Minn cho biết có thể mất nhiều tháng, thậm chí nhiều năm để tái thiết một số khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề từ trận động đất. "Quá trình phục hồi sẽ khá khó khăn", ông Kyi Minn nói.

Tướng Min Aung Hlaing, lãnh đạo chính quyền Myanmar, tuyên bố sẵn sàng nhận hỗ trợ và quyên góp từ mọi quốc gia và tổ chức trên thế giới, khẳng định đã mở các tuyến đường để viện trợ quốc tế có thể tiếp cận nước này.

Tổng thống Mỹ Donald Trump mô tả trận động đất ở Myanmar là "khủng khiếp" và bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ quốc gia này. Ấn Độ, Indonesia cũng cho biết sẽ hỗ trợ Myanmar.

Tại Thái Lan, ít nhất 10 người đã thiệt mạng và hàng chục người vẫn mất tích. Các nạn nhân đều thuộc nhóm 320 công nhân đang làm việc tại tòa nhà 33 tầng bị sập khi đang thi công ở thủ đô Bangkok

Hiện tượng Liquefaction (Đất Hóa Lỏng) do Vỡ Mạch Nước Ngầm Sau Động Đất ở Myanmar là hiện tượng xảy ra khi đất rời, bão hòa nước (chủ yếu là cát hoặc bùn) mất đi độ cứng và chuyển thành trạng thái giống như chất lỏng khi bị rung lắc mạnh, thường là do động đất. Điều này khiến nền đất không còn khả năng nâng đỡ các công trình xây dựng, dẫn đến sụt lún, nứt gãy hoặc nghiêng đổ.

Vai trò của mạch nước ngầm trong liquefaction • Khi xảy ra động đất, áp lực nước lỗ rỗng trong đất tăng cao, đặc biệt là ở những khu vực có mạch nước ngầm dày đặc. • Nếu mạch nước ngầm bị vỡ do động đất, nước bị ép dâng lên bề mặt, làm giảm ma sát giữa các hạt đất, khiến đất mất ổn định và chuyển sang trạng thái lỏng. • Hiện tượng này thường thấy ở những khu vực ven biển, đồng bằng phù sa, bãi bồi sông hoặc vùng có tầng đất yếu và giàu nước.

Hậu quả của liquefaction do vỡ mạch nước ngầm • Sụt lún đất: Đất không còn khả năng chịu lực, khiến nền móng công trình bị lún sâu hoặc nứt vỡ. • Nước phun trào lên mặt đất: Nước từ mạch ngầm bị đẩy lên tạo thành các dòng chảy bùn cát, có thể gây ngập lụt cục bộ. • Đổ sập công trình: Các tòa nhà, cầu đường, hạ tầng kỹ thuật có thể bị nghiêng, sụp do mất nền tảng vững chắc. • Sạt lở đất: Ở những khu vực đồi núi hoặc ven sông, hiện tượng này có thể kích hoạt lở đất quy mô lớn.

Ví dụ điển hình về liquefaction do động đất • Động đất Kobe (Nhật Bản, 1995): Nhiều khu vực đất ven biển bị hóa lỏng, gây ra thiệt hại nặng nề cho cảng Kobe và các tòa nhà xung quanh. • Động đất Christchurch (New Zealand, 2011): Đất hóa lỏng khiến hàng nghìn ngôi nhà bị hư hại, mặt đường nứt gãy và nước bùn trào lên từ lòng đất. • Động đất Sulawesi (Indonesia, 2018): Một trong những vụ liquefaction tàn khốc nhất thế kỷ 21, khiến cả khu dân cư biến mất khi đất sụp xuống và bị cuốn trôi.

Cách giảm thiểu tác động của liquefaction • Gia cố nền đất: Dùng cọc cát, cọc xi măng hoặc bơm chất ổn định để tăng độ bền của đất. • Hệ thống thoát nước: Thiết kế các đường thoát nước dưới lòng đất để giảm áp lực nước lỗ rỗng. • Chọn vị trí xây dựng hợp lý: Tránh xây dựng trên nền đất bão hòa nước hoặc có nguy cơ cao. • Cải tiến thiết kế công trình: Các tòa nhà trong vùng có nguy cơ cao cần có móng sâu, kết cấu linh hoạt để giảm thiểu thiệt hại.

Liquefaction là một trong những hậu quả nguy hiểm nhất của động đất, đặc biệt ở những khu vực có mạch nước ngầm dày đặc. Việc hiểu rõ và có biện pháp phòng ngừa sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và bảo vệ an toàn cho con người cũng như hạ tầng đô thị.

Nguồn: Dinh Phong Nguyen - Facebooker đang làm việc tại Úc