Don Jong Un
Đẹp trai mà lại có tài
Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Ukraine Zelensky cuối tuần qua đều có những lời nói cứng rắn về đàm phán trực tiếp. The New York Times cho rằng hai bên đang áp dụng trong ngoại giao chiến thuật gọi là “brinkmanship” (bờ vực nguy hiểm); The Wall Street Journal thì cho rằng cả hai đều muốn làm vừa lòng ông Trump mà không chịu nhượng bộ lớn.
Trang Axios của Mỹ chỉ ra rằng, Tổng thống Trump tuần trước kêu gọi Nga–Ukraine ngừng bắn vô điều kiện 30 ngày, cảnh cáo nếu không chấp nhận sẽ áp đặt trừng phạt mới. Đến ngày 10/5, ông Zelensky đã hội đàm với các lãnh đạo Anh, Pháp, Đức, Ba Lan và cùng trò chuyện điện đàm với ông Trump, khẳng định sẵn sàng ngừng bắn 30 ngày từ 12/5. Trong 15 phút gọi điện, Zelensky cùng các lãnh đạo châu Âu nói với Trump rằng nếu Nga đồng ý ngừng bắn, Ukraine sẽ bắt đầu đàm phán hòa bình trực tiếp với Nga. Chính quyền Trump dường như đã chấp thuận đề xuất này của Ukraine và châu Âu.
Tối 10/5, Tổng thống Putin có đáp trả, tuy không nhận lời ngừng bắn, nhưng nói Nga sẵn sàng đàm phán trực tiếp với Ukraine vào ngày 15/5 tại Thổ Nhĩ Kỳ.
Sau khi Putin đề xuất đàm phán trực tiếp ở Thổ Nhĩ Kỳ, Trump đã đăng trên mạng xã hội chỉ đạo Ukraine chấp nhận đề nghị của Nga, phá vỡ quan điểm chung với các đồng minh. Ông nhấn mạnh rằng nếu Ukraine tham gia đàm phán, họ sẽ biết liệu có thể đạt thỏa thuận hay không; nếu không, châu Âu và Mỹ cũng hiểu rõ tình hình để đưa ra phản ứng.
Trên Truth Social, Trump viết: “Tổng thống Putin không muốn thỏa thuận ngừng bắn với Ukraine, mà muốn đàm phán trực tiếp ở Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine hãy đồng ý ngay… Tôi bắt đầu nghi ngờ Ukraine có thể đạt được thỏa thuận với Putin, vì ông ta đang bận mừng Chiến thắng Thế chiến II. Nhưng phải nhớ, nếu không có Mỹ, trận chiến Thế chiến II đã không thể thắng (nói gì đến chạm được một bên đâu)! Đàm phán ngay, ngay lập tức!!”
Ban đầu Zelensky còn thận trọng với đề nghị sang Thổ Nhĩ Kỳ, nhất quyết phải ngừng bắn trước; nhưng sau bài đăng của Trump, ông liền đăng trên X (Twitter): “Ngày 15/5 tôi sẽ trực tiếp chờ Putin ở Thổ Nhĩ Kỳ, hy vọng lần này người Nga đừng viện cớ gì nữa.”
Trong lý thuyết trò chơi quốc tế có chiến thuật gọi là “bờ vực nguy hiểm” (brinkmanship), tức cao giọng, hoặc cố tình đẩy tình hình đến suýt sập để dọa đối phương nhượng bộ, tối đa hóa lợi ích. NYT cho rằng việc qua lại tuyên bố giữa Zelensky và Putin quanh đàm phán trực tiếp chính là áp dụng chiến thuật này; WSJ cũng đồng ý rằng đó là “brinkmanship”, cả hai bên đều cố gắng không nhượng bộ lớn nhưng vẫn làm dịu ông Trump.
WSJ lưu ý rằng đề nghị “đàm phán trực tiếp” của Putin không phải để hai nguyên thủ gặp mặt trực tiếp, và ông không trả lời đề xuất nâng cấp của Zelensky. Ý đồ của Putin rất khôn khéo, nhằm tỏ ra thiện chí hòa giải để Trump bớt ép.
Nga–Ukraine vẫn cách biệt lớn về điều kiện chấm dứt chiến tranh: Nga muốn đạt mục tiêu từ đầu, là “phi quân sự hóa, phi cực đoan hóa” Ukraine – tức xóa quyền chủ quyền đầy đủ và ngăn Ukraine hướng về phương Tây; trong khi phương Tây (Mỹ, châu Âu) muốn bảo vệ nguyên vẹn chủ quyền Ukraine. Ukraine thì muốn kết thúc chiến tranh, nắm quyền tự quyết tương lai và đủ sức chống lại đợt tấn công tiếp theo của Nga
