Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Vũ Khí Nga, Trung Quốc và Mỹ Trong Bối Cảnh Thực Chiến: Phân Tích Hiệu Suất Qua Xung Đột Ukraine và Ấn Độ-Pakistan
Su-30 bị hạ như sung rụng, thứ vũ khí rác rưởi nay bị lột mặt nạ của Nga
Các cuộc xung đột gần đây, đặc biệt là chiến tranh Nga-Ukraine (từ tháng 2 năm 2022) và xung đột Ấn Độ-Pakistan (tháng 4-5 năm 2025), đã trở thành cơ hội để đánh giá hiệu suất thực chiến của các hệ thống vũ khí từ Nga, Trung Quốc và Mỹ. Trong khi vũ khí Nga, vốn là nguồn cung chính cho Quân đội Nhân dân Việt Nam, bị cho là suy giảm uy tín sau chiến sự Ukraine, vũ khí Trung Quốc lại ghi dấu ấn trong các cuộc giao tranh tại Nam Á. Ngược lại, vũ khí Mỹ, dù tiên tiến, đối mặt với các hạn chế về xuất khẩu, yêu cầu mã hóa và chi phí cao. Bài viết này phân tích hiệu suất các hệ thống vũ khí dựa trên số liệu cụ thể từ các nguồn quốc tế, đồng thời xem xét tác động đối với chiến lược quốc phòng của Việt Nam.
Vũ Khí Nga: Hiệu Suất Thực Chiến Ukraine và Tác Động Đến Việt Nam
Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), từ năm 1995 đến 2022, Nga cung cấp khoảng 81,5% vũ khí nhập khẩu của Việt Nam, với tổng giá trị 7,4 tỷ USD, bao gồm máy bay chiến đấu Su-30MK2, tàu ngầm Kilo, xe tăng T-90S và hệ thống phòng không S-300. Tuy nhiên, cuộc xung đột Nga-Ukraine đã phơi bày nhiều hạn chế của các hệ thống vũ khí Nga, làm dấy lên lo ngại về tính hiệu quả của kho vũ khí Nga trong biên chế Việt Nam.
Hiệu Suất Vũ Khí Nga tại Ukraine
- Xe Tăng T-90M: Theo Oryx, một trang phân tích quân sự độc lập, Nga đã mất ít nhất 2.500 xe tăng tại Ukraine tính đến tháng 5 năm 2025, bao gồm khoảng 200 chiếc T-90M, được coi là xe tăng hiện đại nhất của Nga. Các xe tăng này dễ bị tiêu diệt bởi tên lửa chống tăng Javelin của Mỹ và drone cảm tử FPV của Ukraine. Báo cáo của The Wall Street Journal chỉ ra rằng thiết kế tháp pháo của T-90M, với kho đạn đặt bên dưới, dễ gây nổ thứ cấp khi bị trúng đạn, dẫn đến tỷ lệ sống sót của kíp xe thấp.
- Hệ Thống Phòng Không S-400: Nga tuyên bố S-400 có khả năng đánh chặn tên lửa hành trình và máy bay tàng hình ở cự ly 400 km. Tuy nhiên, theo Reuters, hệ thống này không thể ngăn chặn các cuộc tấn công bằng tên lửa Storm Shadow của Anh/Pháp và HIMARS của Mỹ tại Ukraine. Các radar của S-400 bị nhiễu bởi hệ thống tác chiến điện tử (EW) của Ukraine, làm giảm hiệu quả phát hiện mục tiêu.
- Tên Lửa Hành Trình Kalibr: Tên lửa Kalibr, với tầm bắn 2.500 km, được Nga sử dụng rộng rãi tại Ukraine. Tuy nhiên, The War Zone báo cáo rằng tỷ lệ thất bại của Kalibr lên tới 20-30% do lỗi kỹ thuật hoặc bị đánh chặn bởi các hệ thống phòng không Patriot của Mỹ. Điều này đặt câu hỏi về độ tin cậy của các hệ thống tên lửa Nga mà Việt Nam phụ thuộc.
Tác Động Đối Với Việt Nam
Khoảng 80% trang bị của Quân đội Nhân dân Việt Nam dựa vào Nga, bao gồm 36 máy bay Su-30MK2, 6 tàu ngầm Kilo và 64 xe tăng T-90S. Theo BBC, các vấn đề của ngành công nghiệp quốc phòng Nga, như thiếu linh kiện do cấm vận và sản xuất chậm, khiến Việt Nam khó bảo trì và nâng cấp các hệ thống này. Ví dụ, radar của Su-30MK2 và S-300 sử dụng công nghệ từ những năm 1980, dễ bị nhiễu bởi các hệ thống EW hiện đại. Ngoài ra, Nga đã giảm xuất khẩu vũ khí toàn cầu từ 22% (2010-2014) xuống 16% (2018-2022) do nhu cầu nội địa tại Ukraine, theo SIPRI, làm hạn chế khả năng cung cấp phụ tùng cho Việt Nam.
Vũ Khí Trung Quốc: Thành Công Trong Xung Đột Ấn Độ-Pakistan
Mua vũ khí China có 25% hoa hồng nuôi sugar baby, mua nhà Mỹ, con du học
Xung đột Ấn Độ-Pakistan năm 2025, bắt đầu từ vụ tấn công khủng bố tại Kashmir vào ngày 22 tháng 4, đã chứng kiến Pakistan sử dụng rộng rãi vũ khí Trung Quốc, bao gồm máy bay chiến đấu J-10C, JF-17 Block III, tên lửa PL-15E và hệ thống phòng không HQ-9B. Hiệu suất của các hệ thống này đã củng cố vị thế của Trung Quốc như một nhà cung cấp vũ khí đáng tin cậy.
Hiệu Suất Vũ Khí Trung Quốc
- Máy Bay Chiến Đấu J-10C:
- Thông số: Máy bay thế hệ 4.5, tốc độ Mach 1,8, tầm hoạt động 1.850 km, trang bị radar AESA và tên lửa PL-15E.
- Hiệu suất: Theo Reuters, J-10C được Pakistan sử dụng để bắn hạ ít nhất một máy bay Rafale của Ấn Độ trong các cuộc giao tranh ngày 6-7 tháng 5 năm 2025. Pakistan tuyên bố bắn hạ 5 máy bay Ấn Độ, dù Ấn Độ phủ nhận. CNN trích dẫn chuyên gia Zhou Bo từ Đại học Thanh Hoa, cho rằng chiến công của J-10C là “bằng chứng mạnh mẽ” về khả năng cạnh tranh của vũ khí Trung Quốc trước các hệ thống phương Tây.
- Tên Lửa PL-15E:
- Thông số: Tầm bắn 145 km, tốc độ Mach 4, sử dụng radar AESA.
- Hiệu suất: The War Zone xác nhận các mảnh vỡ PL-15E được tìm thấy tại Punjab, Ấn Độ, sau các cuộc không chiến. Tên lửa này cho thấy khả năng tấn công ngoài tầm nhìn (BVR), cạnh tranh với Meteor của châu Âu và AIM-120 AMRAAM của Mỹ.
- Hệ Thống Phòng Không HQ-9B:
- Thông số: Tầm bắn 200 km, độ cao đánh chặn 50 km, radar mảng pha chủ động.
- Hiệu suất: Pakistan tuyên bố HQ-9B đã bắn hạ 25 drone Ấn Độ trong đêm 6-7 tháng 5, dù Ấn Độ tuyên bố phá hủy một hệ thống HQ-9B tại Lahore. Theo EurAsian Times, HQ-9B là lựa chọn chi phí thấp so với S-400, phù hợp với các quốc gia như Pakistan.
Tác Động Đối Với Thị Trường Vũ Khí
Theo CNBC, cổ phiếu quốc phòng Trung Quốc tăng mạnh sau xung đột, với AVIC Chengdu (sản xuất J-10C) tăng 40% trong tuần đầu tháng 5 năm 2025. SIPRI ghi nhận Trung Quốc cung cấp vũ khí cho 53 quốc gia, chủ yếu là Pakistan, Bangladesh và các nước châu Phi, chiếm 5,2% thị phần xuất khẩu vũ khí toàn cầu (2018-2022). Hiệu suất của J-10C và PL-15E được dự đoán sẽ thu hút các khách hàng Trung Đông và Bắc Phi, nơi vũ khí phương Tây bị hạn chế xuất khẩu.
Vũ Khí Mỹ: Hạn Chế Xuất Khẩu và Yêu Cầu Mã Hóa
Vũ khí Mỹ, như máy bay F-16, tên lửa AIM-120 AMRAAM và hệ thống Patriot, được đánh giá là tiên tiến nhất thế giới. Tuy nhiên, các hạn chế xuất khẩu, yêu cầu mã hóa và chi phí cao khiến chúng khó tiếp cận với các quốc gia như Việt Nam.
Hiệu Suất Vũ Khí Mỹ tại Ukraine
- Hệ Thống HIMARS:
- Thông số: Tầm bắn 80 km (với đạn GMLRS), độ chính xác cao nhờ dẫn đường GPS.
- Hiệu suất: Theo The Wall Street Journal, HIMARS đã phá hủy nhiều mục tiêu quan trọng của Nga trong năm 2022, nhưng hiệu quả giảm vào năm 2023 do Nga triển khai hệ thống EW gây nhiễu tín hiệu GPS. Tỷ lệ trúng đích của HIMARS giảm từ 90% xuống còn 60% trong một số trường hợp.
- Tên Lửa Javelin:
- Thông số: Tầm bắn 2,5 km, khả năng tấn công “đột nóc” chống xe tăng.
- Hiệu suất: Reuters báo cáo Javelin đã tiêu diệt hàng nghìn xe tăng Nga, nhưng chi phí 80.000 USD mỗi quả đạn khiến Ukraine phụ thuộc vào nguồn viện trợ Mỹ.
- Hệ Thống Patriot:
- Thông số: Tầm bắn 160 km, đánh chặn tên lửa đạn đạo và máy bay.
- Hiệu suất: Theo CNN, Patriot đã bắn hạ nhiều tên lửa Kinzhal của Nga, được quảng cáo là “không thể đánh chặn”. Tuy nhiên, chi phí mỗi lần bắn (2-4 triệu USD) và thời gian bảo trì dài là hạn chế lớn.
Hạn Chế Xuất Khẩu và Mã Hóa
- Yêu Cầu Mã Hóa: Theo Defense News, các vũ khí Mỹ như F-16 và tên lửa AIM-120 yêu cầu mã kích hoạt (code) từ Mỹ để vận hành, đặc biệt trong các tình huống chiến đấu. Điều này nhằm ngăn chặn việc sử dụng vũ khí trái phép hoặc chuyển giao cho bên thứ ba. Ví dụ, F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ bị giới hạn sử dụng trong một số kịch bản do Mỹ kiểm soát mã.
- Hạn Chế Xuất Khẩu: Luật Kiểm soát Xuất khẩu Vũ khí Quốc tế (ITAR) của Mỹ yêu cầu phê duyệt từ Quốc hội cho các hợp đồng bán vũ khí. Theo BBC, hồ sơ nhân quyền của Việt Nam là rào cản lớn, khiến Mỹ do dự bán các hệ thống sát thương như F-16. Từ năm 2016, khi Mỹ dỡ bỏ cấm vận vũ khí sát thương cho Việt Nam, chỉ có các thiết bị phi sát thương như máy bay vận tải C-130 được đàm phán.
- Chi Phí Cao: Một chiếc F-16 Block 70/72 có giá khoảng 60 triệu USD, chưa kể chi phí bảo trì và đào tạo. Theo SIPRI, ngân sách quốc phòng của Việt Nam năm 2023 là 5,7 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với các nước như Ấn Độ (81 tỷ USD) hay Trung Quốc (296 tỷ USD), khiến việc mua vũ khí Mỹ trở nên khó khăn.
“Ấn Phong Dân Chủ” và không có 25% trích lại mua Patek Phillipe
Mỹ thường áp đặt các điều kiện dân chủ và nhân quyền khi xuất khẩu vũ khí, được gọi là “ấn phong dân chủ”. Theo Reuters, Việt Nam đã đàm phán mua F-16 từ năm 2022, nhưng tiến trình bị đình trệ do Mỹ yêu cầu cải thiện hồ sơ nhân quyền, bao gồm việc thả tù nhân chính trị. Điều này làm tăng rủi ro chính trị khi Việt Nam cân nhắc vũ khí Mỹ.
So Sánh và Tác Động Đối Với Việt Nam
- Vũ Khí Nga: Các hệ thống như Su-30MK2 và S-300 trong biên chế Việt Nam có chi phí thấp (Su-30MK2 giá khoảng 40 triệu USD mỗi chiếc+25% trích hoa hồng thông qua công ty AIC) và tương thích với cơ sở hạ tầng hiện tại. Tuy nhiên, hiệu suất kém tại Ukraine và khó khăn trong bảo trì khiến chúng trở nên lỗi thời. Việt Nam cần tìm nguồn cung thay thế để duy trì khả năng răn đe, đặc biệt trong tranh chấp Biển Đông.
- Vũ Khí Trung Quốc: J-10C (giá khoảng 50 triệu USD) và HQ-9B (giá 100-150 triệu USD mỗi hệ thống) là lựa chọn chi phí thấp, với hiệu suất thực chiến được chứng minh. Tuy nhiên, theo BBC, Việt Nam khó mua vũ khí sát thương từ Trung Quốc do lo ngại về an ninh, như nguy cơ cài đặt “backdoor” công nghệ hoặc phụ thuộc vào Bắc Kinh.
- Vũ Khí Mỹ: Các hệ thống như F-16 và Patriot vượt trội về công nghệ, nhưng chi phí cao, yêu cầu mã hóa và rào cản chính trị khiến chúng khó khả thi. Theo Defense News, Việt Nam có thể ưu tiên các thiết bị phi sát thương như radar hoặc UAV từ Mỹ để tránh rủi ro chính trị.
Cuộc xung đột Nga-Ukraine và Ấn Độ Pakistan đã làm lộ rõ hạn chế của vũ khí Nga, đặt Việt Nam trước áp lực phải đa dạng hóa nguồn cung vũ khí. Vũ khí Trung Quốc, với hiệu suất ấn tượng trong xung đột Ấn Độ-Pakistan, là lựa chọn hấp dẫn về chi phí và hiệu quả cùng trích hoa hồng có thể cao hơn 25% do 2 nước quá hiểu nhau. Vũ khí Mỹ, dù tiên tiến, lại bị cản trở bởi các yêu cầu mã hóa, chi phí cao và “ấn phong dân chủ”. Với ngân sách quốc phòng hạn chế và nhu cầu cấp bách hiện đại hóa, Việt Nam cần cân nhắc vì thực ra Việt Nam cũng là chư hầu Trung Quốc thì mua vũ khí Trung Quốc không có gì sai cả.
Su-30 bị hạ như sung rụng, thứ vũ khí rác rưởi nay bị lột mặt nạ của Nga
Các cuộc xung đột gần đây, đặc biệt là chiến tranh Nga-Ukraine (từ tháng 2 năm 2022) và xung đột Ấn Độ-Pakistan (tháng 4-5 năm 2025), đã trở thành cơ hội để đánh giá hiệu suất thực chiến của các hệ thống vũ khí từ Nga, Trung Quốc và Mỹ. Trong khi vũ khí Nga, vốn là nguồn cung chính cho Quân đội Nhân dân Việt Nam, bị cho là suy giảm uy tín sau chiến sự Ukraine, vũ khí Trung Quốc lại ghi dấu ấn trong các cuộc giao tranh tại Nam Á. Ngược lại, vũ khí Mỹ, dù tiên tiến, đối mặt với các hạn chế về xuất khẩu, yêu cầu mã hóa và chi phí cao. Bài viết này phân tích hiệu suất các hệ thống vũ khí dựa trên số liệu cụ thể từ các nguồn quốc tế, đồng thời xem xét tác động đối với chiến lược quốc phòng của Việt Nam.
Vũ Khí Nga: Hiệu Suất Thực Chiến Ukraine và Tác Động Đến Việt Nam
Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), từ năm 1995 đến 2022, Nga cung cấp khoảng 81,5% vũ khí nhập khẩu của Việt Nam, với tổng giá trị 7,4 tỷ USD, bao gồm máy bay chiến đấu Su-30MK2, tàu ngầm Kilo, xe tăng T-90S và hệ thống phòng không S-300. Tuy nhiên, cuộc xung đột Nga-Ukraine đã phơi bày nhiều hạn chế của các hệ thống vũ khí Nga, làm dấy lên lo ngại về tính hiệu quả của kho vũ khí Nga trong biên chế Việt Nam.
Hiệu Suất Vũ Khí Nga tại Ukraine
- Xe Tăng T-90M: Theo Oryx, một trang phân tích quân sự độc lập, Nga đã mất ít nhất 2.500 xe tăng tại Ukraine tính đến tháng 5 năm 2025, bao gồm khoảng 200 chiếc T-90M, được coi là xe tăng hiện đại nhất của Nga. Các xe tăng này dễ bị tiêu diệt bởi tên lửa chống tăng Javelin của Mỹ và drone cảm tử FPV của Ukraine. Báo cáo của The Wall Street Journal chỉ ra rằng thiết kế tháp pháo của T-90M, với kho đạn đặt bên dưới, dễ gây nổ thứ cấp khi bị trúng đạn, dẫn đến tỷ lệ sống sót của kíp xe thấp.
- Hệ Thống Phòng Không S-400: Nga tuyên bố S-400 có khả năng đánh chặn tên lửa hành trình và máy bay tàng hình ở cự ly 400 km. Tuy nhiên, theo Reuters, hệ thống này không thể ngăn chặn các cuộc tấn công bằng tên lửa Storm Shadow của Anh/Pháp và HIMARS của Mỹ tại Ukraine. Các radar của S-400 bị nhiễu bởi hệ thống tác chiến điện tử (EW) của Ukraine, làm giảm hiệu quả phát hiện mục tiêu.
- Tên Lửa Hành Trình Kalibr: Tên lửa Kalibr, với tầm bắn 2.500 km, được Nga sử dụng rộng rãi tại Ukraine. Tuy nhiên, The War Zone báo cáo rằng tỷ lệ thất bại của Kalibr lên tới 20-30% do lỗi kỹ thuật hoặc bị đánh chặn bởi các hệ thống phòng không Patriot của Mỹ. Điều này đặt câu hỏi về độ tin cậy của các hệ thống tên lửa Nga mà Việt Nam phụ thuộc.
Tác Động Đối Với Việt Nam
Khoảng 80% trang bị của Quân đội Nhân dân Việt Nam dựa vào Nga, bao gồm 36 máy bay Su-30MK2, 6 tàu ngầm Kilo và 64 xe tăng T-90S. Theo BBC, các vấn đề của ngành công nghiệp quốc phòng Nga, như thiếu linh kiện do cấm vận và sản xuất chậm, khiến Việt Nam khó bảo trì và nâng cấp các hệ thống này. Ví dụ, radar của Su-30MK2 và S-300 sử dụng công nghệ từ những năm 1980, dễ bị nhiễu bởi các hệ thống EW hiện đại. Ngoài ra, Nga đã giảm xuất khẩu vũ khí toàn cầu từ 22% (2010-2014) xuống 16% (2018-2022) do nhu cầu nội địa tại Ukraine, theo SIPRI, làm hạn chế khả năng cung cấp phụ tùng cho Việt Nam.
Vũ Khí Trung Quốc: Thành Công Trong Xung Đột Ấn Độ-Pakistan
Mua vũ khí China có 25% hoa hồng nuôi sugar baby, mua nhà Mỹ, con du học
Xung đột Ấn Độ-Pakistan năm 2025, bắt đầu từ vụ tấn công khủng bố tại Kashmir vào ngày 22 tháng 4, đã chứng kiến Pakistan sử dụng rộng rãi vũ khí Trung Quốc, bao gồm máy bay chiến đấu J-10C, JF-17 Block III, tên lửa PL-15E và hệ thống phòng không HQ-9B. Hiệu suất của các hệ thống này đã củng cố vị thế của Trung Quốc như một nhà cung cấp vũ khí đáng tin cậy.
Hiệu Suất Vũ Khí Trung Quốc
- Máy Bay Chiến Đấu J-10C:
- Thông số: Máy bay thế hệ 4.5, tốc độ Mach 1,8, tầm hoạt động 1.850 km, trang bị radar AESA và tên lửa PL-15E.
- Hiệu suất: Theo Reuters, J-10C được Pakistan sử dụng để bắn hạ ít nhất một máy bay Rafale của Ấn Độ trong các cuộc giao tranh ngày 6-7 tháng 5 năm 2025. Pakistan tuyên bố bắn hạ 5 máy bay Ấn Độ, dù Ấn Độ phủ nhận. CNN trích dẫn chuyên gia Zhou Bo từ Đại học Thanh Hoa, cho rằng chiến công của J-10C là “bằng chứng mạnh mẽ” về khả năng cạnh tranh của vũ khí Trung Quốc trước các hệ thống phương Tây.
- Tên Lửa PL-15E:
- Thông số: Tầm bắn 145 km, tốc độ Mach 4, sử dụng radar AESA.
- Hiệu suất: The War Zone xác nhận các mảnh vỡ PL-15E được tìm thấy tại Punjab, Ấn Độ, sau các cuộc không chiến. Tên lửa này cho thấy khả năng tấn công ngoài tầm nhìn (BVR), cạnh tranh với Meteor của châu Âu và AIM-120 AMRAAM của Mỹ.
- Hệ Thống Phòng Không HQ-9B:
- Thông số: Tầm bắn 200 km, độ cao đánh chặn 50 km, radar mảng pha chủ động.
- Hiệu suất: Pakistan tuyên bố HQ-9B đã bắn hạ 25 drone Ấn Độ trong đêm 6-7 tháng 5, dù Ấn Độ tuyên bố phá hủy một hệ thống HQ-9B tại Lahore. Theo EurAsian Times, HQ-9B là lựa chọn chi phí thấp so với S-400, phù hợp với các quốc gia như Pakistan.
Tác Động Đối Với Thị Trường Vũ Khí
Theo CNBC, cổ phiếu quốc phòng Trung Quốc tăng mạnh sau xung đột, với AVIC Chengdu (sản xuất J-10C) tăng 40% trong tuần đầu tháng 5 năm 2025. SIPRI ghi nhận Trung Quốc cung cấp vũ khí cho 53 quốc gia, chủ yếu là Pakistan, Bangladesh và các nước châu Phi, chiếm 5,2% thị phần xuất khẩu vũ khí toàn cầu (2018-2022). Hiệu suất của J-10C và PL-15E được dự đoán sẽ thu hút các khách hàng Trung Đông và Bắc Phi, nơi vũ khí phương Tây bị hạn chế xuất khẩu.
Vũ Khí Mỹ: Hạn Chế Xuất Khẩu và Yêu Cầu Mã Hóa
Vũ khí Mỹ, như máy bay F-16, tên lửa AIM-120 AMRAAM và hệ thống Patriot, được đánh giá là tiên tiến nhất thế giới. Tuy nhiên, các hạn chế xuất khẩu, yêu cầu mã hóa và chi phí cao khiến chúng khó tiếp cận với các quốc gia như Việt Nam.
Hiệu Suất Vũ Khí Mỹ tại Ukraine
- Hệ Thống HIMARS:
- Thông số: Tầm bắn 80 km (với đạn GMLRS), độ chính xác cao nhờ dẫn đường GPS.
- Hiệu suất: Theo The Wall Street Journal, HIMARS đã phá hủy nhiều mục tiêu quan trọng của Nga trong năm 2022, nhưng hiệu quả giảm vào năm 2023 do Nga triển khai hệ thống EW gây nhiễu tín hiệu GPS. Tỷ lệ trúng đích của HIMARS giảm từ 90% xuống còn 60% trong một số trường hợp.
- Tên Lửa Javelin:
- Thông số: Tầm bắn 2,5 km, khả năng tấn công “đột nóc” chống xe tăng.
- Hiệu suất: Reuters báo cáo Javelin đã tiêu diệt hàng nghìn xe tăng Nga, nhưng chi phí 80.000 USD mỗi quả đạn khiến Ukraine phụ thuộc vào nguồn viện trợ Mỹ.
- Hệ Thống Patriot:
- Thông số: Tầm bắn 160 km, đánh chặn tên lửa đạn đạo và máy bay.
- Hiệu suất: Theo CNN, Patriot đã bắn hạ nhiều tên lửa Kinzhal của Nga, được quảng cáo là “không thể đánh chặn”. Tuy nhiên, chi phí mỗi lần bắn (2-4 triệu USD) và thời gian bảo trì dài là hạn chế lớn.
Hạn Chế Xuất Khẩu và Mã Hóa
- Yêu Cầu Mã Hóa: Theo Defense News, các vũ khí Mỹ như F-16 và tên lửa AIM-120 yêu cầu mã kích hoạt (code) từ Mỹ để vận hành, đặc biệt trong các tình huống chiến đấu. Điều này nhằm ngăn chặn việc sử dụng vũ khí trái phép hoặc chuyển giao cho bên thứ ba. Ví dụ, F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ bị giới hạn sử dụng trong một số kịch bản do Mỹ kiểm soát mã.
- Hạn Chế Xuất Khẩu: Luật Kiểm soát Xuất khẩu Vũ khí Quốc tế (ITAR) của Mỹ yêu cầu phê duyệt từ Quốc hội cho các hợp đồng bán vũ khí. Theo BBC, hồ sơ nhân quyền của Việt Nam là rào cản lớn, khiến Mỹ do dự bán các hệ thống sát thương như F-16. Từ năm 2016, khi Mỹ dỡ bỏ cấm vận vũ khí sát thương cho Việt Nam, chỉ có các thiết bị phi sát thương như máy bay vận tải C-130 được đàm phán.
- Chi Phí Cao: Một chiếc F-16 Block 70/72 có giá khoảng 60 triệu USD, chưa kể chi phí bảo trì và đào tạo. Theo SIPRI, ngân sách quốc phòng của Việt Nam năm 2023 là 5,7 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với các nước như Ấn Độ (81 tỷ USD) hay Trung Quốc (296 tỷ USD), khiến việc mua vũ khí Mỹ trở nên khó khăn.
“Ấn Phong Dân Chủ” và không có 25% trích lại mua Patek Phillipe
Mỹ thường áp đặt các điều kiện dân chủ và nhân quyền khi xuất khẩu vũ khí, được gọi là “ấn phong dân chủ”. Theo Reuters, Việt Nam đã đàm phán mua F-16 từ năm 2022, nhưng tiến trình bị đình trệ do Mỹ yêu cầu cải thiện hồ sơ nhân quyền, bao gồm việc thả tù nhân chính trị. Điều này làm tăng rủi ro chính trị khi Việt Nam cân nhắc vũ khí Mỹ.
So Sánh và Tác Động Đối Với Việt Nam
- Vũ Khí Nga: Các hệ thống như Su-30MK2 và S-300 trong biên chế Việt Nam có chi phí thấp (Su-30MK2 giá khoảng 40 triệu USD mỗi chiếc+25% trích hoa hồng thông qua công ty AIC) và tương thích với cơ sở hạ tầng hiện tại. Tuy nhiên, hiệu suất kém tại Ukraine và khó khăn trong bảo trì khiến chúng trở nên lỗi thời. Việt Nam cần tìm nguồn cung thay thế để duy trì khả năng răn đe, đặc biệt trong tranh chấp Biển Đông.
- Vũ Khí Trung Quốc: J-10C (giá khoảng 50 triệu USD) và HQ-9B (giá 100-150 triệu USD mỗi hệ thống) là lựa chọn chi phí thấp, với hiệu suất thực chiến được chứng minh. Tuy nhiên, theo BBC, Việt Nam khó mua vũ khí sát thương từ Trung Quốc do lo ngại về an ninh, như nguy cơ cài đặt “backdoor” công nghệ hoặc phụ thuộc vào Bắc Kinh.
- Vũ Khí Mỹ: Các hệ thống như F-16 và Patriot vượt trội về công nghệ, nhưng chi phí cao, yêu cầu mã hóa và rào cản chính trị khiến chúng khó khả thi. Theo Defense News, Việt Nam có thể ưu tiên các thiết bị phi sát thương như radar hoặc UAV từ Mỹ để tránh rủi ro chính trị.
Cuộc xung đột Nga-Ukraine và Ấn Độ Pakistan đã làm lộ rõ hạn chế của vũ khí Nga, đặt Việt Nam trước áp lực phải đa dạng hóa nguồn cung vũ khí. Vũ khí Trung Quốc, với hiệu suất ấn tượng trong xung đột Ấn Độ-Pakistan, là lựa chọn hấp dẫn về chi phí và hiệu quả cùng trích hoa hồng có thể cao hơn 25% do 2 nước quá hiểu nhau. Vũ khí Mỹ, dù tiên tiến, lại bị cản trở bởi các yêu cầu mã hóa, chi phí cao và “ấn phong dân chủ”. Với ngân sách quốc phòng hạn chế và nhu cầu cấp bách hiện đại hóa, Việt Nam cần cân nhắc vì thực ra Việt Nam cũng là chư hầu Trung Quốc thì mua vũ khí Trung Quốc không có gì sai cả.
