Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng


Việt Nam cứ mạnh tay đánh thuế Mỹ, không cần sợ Trump vì Mỹ không phải thị trường duy nhất và Trump chỉ còn 3 năm nhiệm kỳ (tính đến 2025, nhiệm kỳ của ông sẽ kết thúc vào đầu 2029 nếu tái đắc cử), có thể phản ánh một lập trường tự tin vào khả năng tự chủ kinh tế của Việt Nam.
Việt Nam có cơ sở để tự tin
Mỹ không phải thị trường duy nhất: Việt Nam đã đa dạng hóa thị trường xuất khẩu trong những năm qua. Ngoài Mỹ (chiếm 28-30% kim ngạch xuất khẩu), Việt Nam còn có các đối tác lớn như Trung Quốc (15-17%), EU (15%), Nhật Bản (6-7%) và Hàn Quốc (6-7%). Các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA hay RCEP mang lại lợi thế thuế quan, giúp Việt Nam tiếp cận các thị trường này hiệu quả hơn. Ví dụ, xuất khẩu sang EU tăng trưởng 15-20% mỗi năm nhờ EVFTA, giảm dần sự phụ thuộc vào Mỹ.
Năng lực thích ứng: Việt Nam đã chứng minh khả năng xoay xở trong các cuộc chiến thương mại trước đây, như khi Mỹ áp thuế chống bán phá giá với cá tra hay thép. Doanh nghiệp Việt Nam có thể chuyển hướng sang các thị trường khác hoặc điều chỉnh chuỗi cung ứng để giảm thiệt hại.
Trump không phải vĩnh viễn: Nhiệm kỳ của Trump, nếu tái đắc cử, sẽ kết thúc vào 2029. Chính sách "America First" của ông có thể gây áp lực ngắn hạn, nhưng Việt Nam có thể tính toán dài hơi, chờ đợi một chính quyền mới tại Mỹ với lập trường mềm mỏng hơn. Hơn nữa, Trump phải đối mặt với áp lực nội bộ từ Quốc hội và doanh nghiệp Mỹ (như Boeing, Walmart), vốn cần Việt Nam trong chuỗi cung ứng.
Rủi ro khi "cứng" với Mỹ
Mỹ vẫn là thị trường khó thay thế: Dù không phải duy nhất, Mỹ là thị trường lớn nhất và có sức mua cao nhất của Việt Nam. Thặng dư thương mại 100 tỷ USD với Mỹ không dễ bù đắp nếu chuyển sang các thị trường khác, vì EU hay Nhật Bản có tiêu chuẩn khắt khe hơn, còn Trung Quốc cạnh tranh trực tiếp với hàng Việt. Nếu Mỹ áp thuế 46% (có hiệu lực từ 9/4/2025), xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ có thể giảm 20-30%, tương đương 20-30 tỷ USD/năm, gây sốc cho nền kinh tế.
Áp lực kinh tế ngắn hạn: Đánh thuế Mỹ để trả đũa có thể khiến hàng hóa Mỹ vào Việt Nam đắt hơn, nhưng điều này không đủ sức làm lung lay kinh tế Mỹ (Việt Nam chỉ chiếm 3% nhập khẩu của Mỹ). Ngược lại, nếu Mỹ trả đũa mạnh hơn (ví dụ: áp thuế toàn diện hoặc điều tra chống bán phá giá), Việt Nam sẽ chịu thiệt hại lớn hơn nhiều. GDP có thể giảm 0,99-5,5% theo dự báo quốc tế nếu thuế 46% kéo dài.
Mất cơ hội đầu tư: Mỹ không chỉ là thị trường tiêu thụ mà còn là nguồn vốn FDI quan trọng. Các công ty như Intel, Apple hay Tesla đang mở rộng sản xuất tại Việt Nam. Nếu căng thẳng leo thang, họ có thể chuyển hướng sang Ấn Độ, Indonesia, làm chậm đà tăng trưởng công nghiệp của Việt Nam.
Đánh thuế Mỹ: Lợi ít, hại nhiều
Nếu Việt Nam đánh thuế đáp trả Mỹ, ví dụ áp thuế cao lên hàng hóa Mỹ như nông sản (đậu nành, bò), năng lượng (LNG) hay máy móc, tác động lên Mỹ sẽ hạn chế vì Việt Nam không phải thị trường nhập khẩu lớn của họ. Ngược lại, doanh nghiệp và người tiêu dùng Việt Nam sẽ chịu giá cao hơn, đặc biệt trong bối cảnh lạm phát toàn cầu chưa hạ nhiệt (VND mất giá kỷ lục đầu 2025). Quan trọng hơn, động thái này có thể làm mất thiện chí đàm phán với Trump, người vốn nhạy cảm với các hành động "thách thức".
Thay vì "không sợ" và đối đầu trực diện, Việt Nam có thể chọn cách tiếp cận linh hoạt:
Đàm phán với Trump để trì hoãn hoặc giảm thuế 46%, đổi lại bằng các cam kết mua hàng Mỹ (LNG, Boeing) như đã làm với Trung Quốc trong quá khứ.
Tăng tốc mở rộng thị trường khác (EU, Ấn Độ, ASEAN) để giảm phụ thuộc Mỹ, nhưng cần thời gian 3-5 năm để bù đắp.
Chuẩn bị kịch bản xấu: Nếu Mỹ cứng rắn, Việt Nam vẫn có thể sống sót nhờ nội lực (tiêu dùng nội địa, xuất khẩu sang Trung Quốc), dù tăng trưởng sẽ chậm lại (dự kiến 5-6% thay vì 7-8%).

Việt Nam không cần "sợ" Trump theo nghĩa hoảng loạn, vì Mỹ không phải tất cả và Trump không phải mãi mãi. Tuy nhiên, tự tin thái quá mà đánh thuế đáp trả có thể gây thiệt hại ngắn hạn không đáng có, đặc biệt khi kinh tế toàn cầu đang bất ổn. Trump còn 3 năm, nhưng 3 năm đó đủ để làm tổn thương các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Cách khôn ngoan là vừa cứng vừa mềm: giữ thế chủ động, đàm phán quyết liệt, nhưng không đẩy căng thẳng quá mức để bảo vệ lợi ích lâu dài.