Vua Minh Mệnh tổ chức lại bộ máy chính quyền địa phương như thế nào?
Cuộc cải cách hành chính ở địa phương dưới thời vua Minh Mệnh đã xóa bỏ các đơn vị “Thành” và “Trấn” và chia đặt lại cả nước thành 31 tỉnh.
znews.vn
Xóa bỏ “Thành”, “Trấn”, chia đặt lại cả nước thành 31 tỉnh
Việc tồn tại đơn vị hành chính “Thành” dẫn đến tình trạng đất nước về hình thức tuy thống nhất nhưng trên thực tế xu hướng phân quyền, cát cứ được nuôi dưỡng và phát triển bởi quyền hành của Tổng trấn quá lớn, gần như Phó vương.
|
| Tranh vẽ vua Minh Mệnh trong sách của John Crawfurd. Nguồn: wikipedia. |
Năm 1820, khi mới lên ngôi, vua Minh Mệnh đã tính đến việc xóa bỏ chức Tổng trấn nhưng chưa thể tiến hành ngay được. Phải 10 năm sau khi đủ độ chín về mọi mặt, vua mới thực hiện được việc này qua cuộc cải cách xóa bỏ các đơn vị “Thành” và “Trấn” và chia đặt lại cả nước thành 31 tỉnh.
Theo chính sử Đại Nam thực lục cuộc cải cách này được chia thành hai đợt. Đợt đầu tiên được thực hiện vào năm Tân Mão (1831), vua Minh Mệnh đã cho bãi bỏ tổ chức hành chính ở Bắc thành, chia các trấn từ Quảng Trị trở ra Bắc, thành 18 tỉnh bao gồm: Quảng Bình, Quảng Trị, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Hà Nội, Ninh Bình, Nam Định, Hưng Yên, Hải Dương, Quảng Yên, Sơn Tây, Hưng Hóa, Tuyên Quang, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Lạng Sơn và Cao Bằng.
Đợt thứ hai, thực hiện vào năm Nhâm Thìn (1832), vua Minh Mệnh tiếp tục cho bãi bỏ Gia Định thành và chia các trấn, doanh còn lại từ Quảng Nam trở vào Nam, bao gồm 12 tỉnh là Quảng Nam, Quảng Nghĩa, Bình Định, Phú Yên, Bình Thuận, Khánh Hòa, Phiên An, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang và Hà Tiên.
Sau hai đợt cải cách, Minh Mệnh đã chia cả nước (từ Kinh đô Huế) thành 31 tỉnh (30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên) trong đó có 10 tỉnh lớn, 10 tỉnh vừa và 10 tỉnh nhỏ.
Không dừng lại ở đó, năm 1834, vua Minh Mệnh chia cả nước thành 3 kỳ gồm Bắc kỳ, Trung kỳ và Nam kỳ. Trong đó, Bắc kỳ bao gồm 13 tỉnh là: Cao Bằng, Lạng Sơn, Hưng Hoá, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Sơn Tây, Quảng Yên, Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Hà Nội, Nam Định và Ninh Bình. Trung kỳ gồm 1 phủ Thừa Thiên đặt làm Kinh đô và 11 tỉnh là: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hoà, Bình Thuận. Nam kỳ gồm có 6 tỉnh còn gọi là “Nam kỳ lục tỉnh” là: Phiên An, Biên Hoà, An Giang, Vĩnh Long, Định Tường và Hà Tiên.
