CƠN ĐỊA CHẤN MANG TÊN “THÈM TIỀN” CỦA VINGROUP
Có những cơn địa chấn không bắt đầu từ đất đá, mà từ những bảng cân đối kế toán, những thương vụ đầy mùi thao túng, và những cơn khát vốn ngày một trầm kha của một đế chế đã quen sống bằng niềm tin thị trường thay vì năng lực tài chính thực sự. Vingroup – cái tên từng đại diện cho “giấc mơ Việt” – đang đứng trước nguy cơ trở thành cơn địa chấn tài chính lớn nhất trong lịch sử kinh tế tư nhân Việt Nam, bắt nguồn từ chính cơn khát tiền không điểm dừng.
⸻
1. Vay – bơm – thao túng: Ba bước tạo ảo ảnh thịnh vượng
Vingroup không lạ gì với các đòn bẩy tài chính. Nhưng từ khi chuyển trọng tâm sang VinFast – lĩnh vực sản xuất xe điện vốn “đốt tiền” không ngơi nghỉ – thì guồng máy vay – bơm – thao túng đã vận hành ở cấp độ nguy hiểm.
• Nợ phải trả của Vingroup cuối năm 2024 vượt 500.000 tỷ đồng, trong đó phần lớn là trái phiếu và khoản vay ngắn hạn.
• VinFast liên tục báo lỗ, lũy kế từ khi thành lập đến 2024 đã ngốn hơn 6 tỷ USD, chủ yếu đến từ vốn nội bộ và trái phiếu của VinGroup.
• VIC – cổ phiếu mẹ – bị thao túng giá, liên tục tăng giảm bất thường không theo quy luật kinh tế, trong khi khối lượng giao dịch lớn đến mức giới đầu tư gọi đây là “cổ phiếu tổ chức, không dành cho cá nhân”.
⸻
2. IPO VinFast: Cú lừa lịch sử trên sàn Mỹ
Tháng 8/2023, VinFast gây chấn động khi IPO tại Nasdaq với định giá hơn 80 tỷ USD, vượt mặt cả Ford và GM. Nhưng chỉ sau vài tuần, giá cổ phiếu lao dốc thê thảm, vốn hóa bốc hơi gần hết, và thị trường Mỹ bắt đầu cảnh giác với mô hình “niêm yết rỗng”.
• Gần 99% cổ phiếu VinFast thuộc sở hữu nội bộ, khiến giá bị thao túng dễ dàng và thiếu thanh khoản thực.
• Nhà đầu tư quốc tế nhanh chóng rút lui, còn truyền thông trong nước lại ca ngợi là “niềm tự hào Việt”.
VinFast không bán được sản phẩm thực, nhưng bán được hy vọng, và điều đó đủ để hút tiền trong một thời gian. Nhưng mọi bong bóng rồi cũng sẽ nổ.
⸻
3. Cái vòng luẩn quẩn mang tên “thèm tiền”
Khi một tập đoàn dựa vào truyền thông để huy động vốn hơn là sản phẩm để tạo doanh thu, nó đã bước vào vòng xoáy không lối thoát:
• Mỗi dự án bất động sản mới ra đời, không hẳn để bán, mà để thế chấp ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu.
• Mỗi chiến dịch truyền thông không nhằm quảng bá sản phẩm, mà nhằm tạo hiệu ứng thị trường để bán cổ phần, cổ phiếu, trái phiếu.
• Mỗi lời hứa tương lai không đi kèm báo cáo minh bạch, mà là những thông điệp cảm tính về “giấc mơ Việt”, “trí tuệ Việt”…
Vin không chỉ cần tiền – Vin “thèm tiền” đến mức nguy hiểm. Và khi dòng tiền ngừng chảy, không còn nhà đầu tư mới để “nuôi giấc mơ cũ”, mọi cấu trúc tài chính kiểu Ponzi sẽ sụp đổ như hiệu ứng domino.
⸻
4. Khi đế chế ngã, ai sẽ là nạn nhân?
• Hàng triệu người đã mua trái phiếu Vin thông qua ngân hàng, công ty chứng khoán.
• Các ngân hàng thương mại đang giữ hàng chục nghìn tỷ đồng tài sản thế chấp liên quan đến dự án Vin.
• Hệ sinh thái Vin từ giáo dục, y tế đến nhà ở đã cắm rễ vào tầng lớp trung lưu đô thị – nếu đứt gãy, đó là một cuộc khủng hoảng xã hội, chứ không chỉ tài chính.
Và hơn cả, nếu Vin sụp, niềm tin vào kinh tế tư nhân Việt Nam sẽ tổn thương sâu sắc, sau những gì đã xảy ra với FLC, Tân Hoàng Minh hay Vạn Thịnh Phát.
⸻
5. Đã đến lúc cần một cuộc kiểm toán toàn diện và công khai
Cơn địa chấn Vin không phải do thế lực thù địch dựng nên. Nó bắt nguồn từ sự thèm khát vô độ của một hệ sinh thái doanh nghiệp đang sống bằng bơm thổi, chứ không phải bằng giá trị tạo ra cho xã hội. Nếu không kiểm toán, không giám sát, không công khai đánh giá rủi ro – thì thiệt hại không chỉ là của một tập đoàn, mà của cả nền kinh tế.
Đừng để “Vin” trở thành từ khóa tiếp theo sau “FLC” trong danh sách những cú sập thế kỷ.