Bài viết của tác giả Gideon Rachman đăng trên tạp chí Financial Times
Kế hoạch vĩ đại của Vladimir Putin đang được làm sáng tỏ
Vladimir Putin là một “thiên tài”, Donald Trump nói.
Cựu tổng thống Mỹ đang phát biểu trước thềm cuộc xâm lược Ukraine của Nga - và tỏ ra vô cùng ngưỡng mộ người đàn ông "rất hiểu biết" trong Điện Kremlin.
Vậy thiên tài này đã đạt được những gì?
Bốn ngày sau cuộc xâm lược quân đội Nga đã không thể giành được chiến thắng nhanh chóng mà Putin đang trông đợi. Sự kháng cự của Ukraine mãnh liệt hơn nhiều so với dự đoán của nhà lãnh đạo Nga, khi quân đội Ukraine kháng cự lại. Những người lính Nga bị bắt đã được quay phim phàn nàn rằng họ được thông báo đang thực hiện một nhiệm vụ huấn luyện. Phản ứng quốc tế cũng cứng rắn hơn, phối hợp hơn và thống nhất hơn so với những gì Putin muốn mặc cả.
Nga bị loại khỏi hệ thống tài chính toàn cầu. Hầu hết không phận châu Âu đóng cửa đối với các hãng hàng không Nga. Đã có một sự đảo ngược lịch sử trong chính sách đối ngoại và an ninh của Đức với việc Berlin cuối cùng đã gửi vũ khí đến Ukraine và cam kết chi hơn 2% tổng sản phẩm quốc nội cho quốc phòng. Liên minh Nato cũng đã có chung một ý thức mới về mục đích. Nga đang trở thành kẻ xấu, ngay cả Trung Quốc cũng không ủng hộ nước này tại LHQ, thay vào đó, chỉ là một phiếu trắng. Bên trong nước người dân Nga hoảng loạn đổ xô rút tiền từ các ngân hàng. Đồng rúp giảm mạnh về giá trị, cũng như thị trường chứng khoán Nga. Các cuộc biểu tình nhỏ phản đối chiến tranh đã nổ ra trên khắp đất nước và nhiều người biểu tình nhanh chóng bị bắt giữ. Những người nổi tiếng địa phương, các nhà tài phiệt và thậm chí cả con cái của một số quan chức Nga cũng đã lên án cuộc xung đột. Các thuộc cấp của Putin trông có vẻ khó chịu khi phải thực hiện mệnh lệnh của ông trước máy quay truyền hình. Các phương tiện truyền thông nhà nước của Nga nằm dưới sự kiểm soát đáng kinh ngạc khi phủ nhận mức độ tàn khốc của cuộc chiến để tiếp tục nhấn mạnh rằng đây chỉ là một hoạt động quân sự đặc biệt nhằm hỗ trợ các khu vực ly khai Donetsk và Luhansk.
Trong khi đó, bản thân Ukraine đang nhận được sự ngưỡng mộ và công nhận của quốc tế ở mức độ chưa từng có kể từ khi đất nước giành được độc lập vào năm 1991. Volodymyr Zelensky, tổng thống Ukraine, từng được coi là một diễn viên hài không có chiều sâu, đã được quốc tế ca ngợi vì khả năng lãnh đạo đầy cảm hứng của mình. Sự bản lĩnh bên ngoài của ông trên đường phố Kyiv là một sự tương phản rõ rệt với sự hèn nhát của Putin, người quá sợ hãi trước một loại virus nên không cho phép các quan chức của mình ngồi gần trong khoảng cách hơi thở.Những lời kêu gọi Ukraine nhanh chóng trở thành thành viên EU đang ngày càng gia tăng.
Putin đã đạt được tất cả những điều này chỉ trong bốn ngày. Thiên tài, thiên tài tuyệt đỉnh!
Nhưng một Putin bẽ mặt và bị dồn vào đường cùng có thể trở nên nguy hiểm và tàn nhẫn. Điều đó đã được nhấn mạnh vào Chủ nhật, khi nhà lãnh đạo Nga đặt các lực lượng hạt nhân của nước mình trong tình trạng báo động. Không thể đạt được chiến thắng dễ dàng như ông dự đoán, ông Putin dường như khó có thể lùi bước. Niềm kiêu hãnh, sự hoang tưởng và sự sống còn của bản thân khiến cho việc sử dụng các chiến thuật ngày càng nguy hiểm và triệt để hơn bao giờ hết. Một quan chức cấp cao của phương Tây đã dự đoán với tôi rằng "Putin sẽ chỉ lún sâu và càng trở nên rất xấu xí". Các nhà phân tích an ninh phương Tây đã cảnh báo về việc Nga có thể sử dụng tên lửa áp nhiệt ở Ukraine, loại bom "phun lửa" mà Nga đã triển khai ở Chechnya và Syria có thể gây ra thiệt hại lớn về nhân mạng. Các mối đe dọa hạt nhân mà Putin đang triển khai rõ ràng là nhằm mục đích đe dọa, cũng không thể bị loại bỏ hoàn toàn nếu xét theo trạng thái của ông. Vì bản thân Putin dường như rất khó rút lui nên dường như có rất ít giải pháp hòa bình để thoát khỏi cuộc xung đột này.
Một tia hy vọng nhỏ được đưa ra bởi thông báo rằng các nhà đàm phán Nga và Ukraine đã đồng ý gặp nhau tại biên giới Belarus. Tuy nhiên, vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy Putin sẵn sàng từ bỏ những đòi hỏi của một người theo chủ nghĩa maximalist như mình, khi liên quan đến việc chia cắt thêm lãnh thổ Ukraine và trên thực tế là sự chấm dứt độc lập của đất nước. Việc người đàn ông ban đầu được đề xuất dẫn đầu phái đoàn Nga là một cựu quan chức cấp thấp theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan, không phải là một dấu hiệu đầy hứa hẹn. Con đường duy nhất có thể dẫn đến hòa bình là bằng cách nào đó giới tinh hoa cầm quyền Nga buộc ông Putin phải mất quyền lực.
Các đoạn băng mà lãnh đạo của họ đã phát hành cho thấy cách mà Putin làm nhục các thành viên của Hội đồng an ninh khi buộc họ phải tán thành các chính sách của mình, nhằm thể hiện sự chuyên quyền. Nhưng chúng cũng làm nổi bật những sự hoài nghi trong vòng tròn nội tâm của chính ông ấy. Tuy nhiên, tập thể hiện tại của Nga kém hơn thậm chí cả thời Liên Xô hậu Stalin nhiều. Các quan chức cấp cao của Liên Xô thời đó còn có thể buộc Nikita Khrushchev từ bỏ quyền lực vào năm 1964. Nhưng Putin cai trị giống như một sa hoàng thời tiền Xô Viết hơn.
Tuy vậy, có thể gánh nặng kinh tế và nhân lực phục vụ cuộc chiến tăng lên, việc kiềm chế các cuộc biểu tình của công chúng phản đối xung đột trở nên khó khăn hơn, quân đội Nga ở Ukraine cũng có thể trở nên mất tinh thần khi chịu tổn thất lớn và được lệnh sử dụng các chiến thuật tàn bạo chống lại dân thường. Cuối cùng, một số sự kết hợp giữa sự lo lắng của giới tinh hoa, sự thất bại trong quân đội và sự bất mãn của quần chúng có thể buộc nhà lãnh đạo Nga phải rời nhiệm sở. Nhưng hiện tại mối nguy hiểm mà Putin gây ra cho Ukraine, Nga và thế giới đang ngày càng gia tăng.
Subscribe to read | Financial Times