Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ - khẳng định chỉ có hợp tác toàn cầu mới giải quyết được bài toán phát triển xanh.
Sáng nay (17/4), trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh P4G diễn ra phiên thảo luận cấp bộ trưởng với chủ đề "Công nghệ tạo đột phá chuyển đổi xanh và phát triển bền vững trong kỷ nguyên thông minh".
'Xanh và số là một cặp song sinh'
Dẫn đề thảo luận, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng phát triển xanh là một bước tiến lớn của văn minh nhân loại.
Lịch sử phát triển của con người cơ bản dựa trên tiêu thụ và làm cạn kiệt tài nguyên, với tốc độ ngày một cao hơn. Theo ông Hùng, sự phát triển như vậy là thiếu bền vững, thiếu đạo đức, thiếu trách nhiệm với con cháu mình.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu dẫn đề phiên thảo luận.
Việt Nam cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, là một trong những quốc gia đầu tiên xây dựng kế hoạch hành động thực hiện chương trình nghị sự 2030 chuyển hướng từ mô hình tăng trưởng truyền thống sang tăng trưởng xanh và kinh tế số. Đây là những cam kết mạnh mẽ, tạo một áp lực lớn cho chính mình, để kích hoạt trí tuệ Việt Nam, tìm kiếm đổi mới sáng tạo toàn cầu để giải bài toán phát triển xanh của Việt Nam và nhân loại.
Bộ trưởng cho rằng, chuyển đổi xanh là một chặng đường dài, cần xây dựng một hệ sinh thái xanh hoàn chỉnh và cân bằng, bao gồm: thể chế xanh, hạ tầng xanh, nhân lực xanh, công nghệ xanh, dữ liệu xanh và văn hóa xanh. Trong hệ sinh thái này, công nghệ xanh có vai trò quyết định.
Phát triển xanh và bền vững dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cũng hướng vào phục vụ phát triển xanh và bền vững. Việt Nam đã đưa bộ 3 này về chung một bộ quản lý nhà nước, coi đây là lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu.
Với Việt Nam, các công nghệ đột phá có thể tạo ra sự thay đổi căn bản, sự phát triển xanh của nhân loại là hydrogen, pin thế hệ mới, công nghệ carbon thấp, công nghệ tuần hoàn. Các công nghệ số thế hệ mới tạo động lực cho chuyển đổi xanh là AI, IoT, big data, chip bán dẫn.
Việt Nam coi AI là công nghệ cốt lõi nhất của cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Chuyển đổi số của Việt Nam đang được chuyển thành chuyển đổi AI. Nhưng cách tiếp cận AI của Việt Nam là AI không thay thế con người mà chỉ tăng thêm quyền năng cho con người...
Tuy nhiên, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ lưu ý trí tuệ nhân tạo rất thông minh, nếu con người không thông minh hơn trong cách phát triển thì các nguy cơ vẫn còn đó.
Về chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, Bộ trưởng khẳng định "xanh và số là một cặp song sinh".
Muốn "xanh" thì phải "số". Lên môi trường số, con người sẽ tiêu xài vật chất ít đi. Các hoạt động trên môi trường số cũng sẽ hiệu quả hơn vì phi khoảng cách, phi trung gian và phi tiếp xúc. Việt Nam thúc đẩy chuyển đổi số một cách toàn dân và toàn diện trên mọi lĩnh vực.
Và muốn "số" thì phải "xanh". Các trung tâm dữ liệu sẽ là hộ tiêu dùng điện lớn nhất trong tương lai. Chuyển đổi số phải dùng điện xanh, phải sử dụng điện năng hiệu quả.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng trao đổi với các đại biểu sau phiên thảo luận.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng muốn chuyển đổi xanh thì phải có các tiêu chuẩn xanh. Việt Nam kêu gọi hành động toàn cầu, thúc đẩy hợp tác đa phương, sáng tạo những mô hình hợp tác mới, chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ và hỗ trợ các nước đang phát triển trong quá trình chuyển đổi xanh.
Ông đề xuất thành lập trang web để các quốc gia thuộc P4G, các tập đoàn, công ty có thể tiếp cận một cách thuận lợi và nhanh nhất thông tin về các công nghệ, kinh nghiệm trong chuyển đổi xanh. Ngoài ra, cần thành lập “Mô hình đổi mới sáng tạo mở” trong thành viên P4G để hình thành cầu nối giữa những nhà cung cấp giải pháp, công nghệ và các tập đoàn, tổ chức có nhu cầu chuyển đổi xanh.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định chỉ có hợp tác toàn cầu thì mới giải quyết được bài toán phát triển xanh, không thể có một quốc gia xanh mà toàn cầu không xanh, không thể có một toàn cầu xanh mà có một quốc gia không xanh.
Bộ trưởng Quốc phòng Kenya Soipan Tuya phát biểu tại thảo luận.
Đồng chủ trì thảo luận, Bộ trưởng Quốc phòng Kenya - bà Soipan Tuya nhấn mạnh trí tuệ nhân tạo có tiềm năng lớn, tuy nhiên song hành là những thách thức không chỉ giới hạn ở nguy cơ mất việc làm, thiếu an toàn dữ liệu...
Bà cũng đặt vấn đề làm thế nào để có thể tận dụng khoa học công nghệ nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh và tăng trưởng bền vững.
Theo bà Soipan Tuya, cần tăng cường đầu tư và xây dựng cơ sở hạ tầng về trí tuệ nhân tạo, cung cấp kết nối Internet mang tính tin cậy cũng như có tốc độ cao; cần có hệ thống dữ liệu với chi phí thấp và dịch vụ điện toán đám mây dễ tiếp cận để giúp giảm chi phí cho doanh nghiệp khởi nghiệp, nhà nghiên cứu...
Bộ trưởng Quốc phòng Kenya cũng cho rằng cần thiết phải tích hợp AI vào công nghệ hiện có. Nêu kinh nghiệm, bà cho biết tại Kenya, doanh nghiệp tư nhân hợp tác với những hộ nông dân nhỏ cung cấp ứng dụng AI giúp cảnh báo thời tiết chuyên biệt. Kenya cũng có mô hình khí hậu dựa trên AI để dự báo về lũ lụt, giám sát phá rừng và hỗ trợ sáng kiến trồng cây lên đến 15 tỷ cây xanh trong vòng 10 năm.
Kinh nghiệm quốc tế trong tạo đột phá chuyển đổi xanh
Cũng tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Môi trường Nhật Bản Katsume Yasushi giới thiệu về công nghệ biến chất thải thành năng lượng (waste-to-energy) và công nghệ xử lý nước thải hộ gia đình (johkasou).
Các cơ sở waste-to-energy có vai trò then chốt khi xử lý khối lượng lớn rác thải, giúp giảm khí nhà kính bằng cách tạo ra điện từ chất thải, giảm thải metan từ các bãi chôn lấp. Còn johkasou là công nghệ xử lý nước thải sinh hoạt có chi phí hợp lý, kích thước nhỏ, hiệu quả cao, phù hợp với khu vực chưa có hệ thống thoát nước.
Thứ trưởng Bộ Môi trường Nhật Bản Katsume Yasushi
Ông Katsume Yasushi cho biết, Nhật Bản đã thiết lập cơ chế tín chỉ chung với 29 quốc gia đối tác nhằm thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững thông qua phổ biến các công nghệ này.
Ở Việt Nam, cơ sở waste-to-energy quy mô lớn sử dụng công nghệ Nhật Bản đặt tại tỉnh Bắc Ninh, hệ thống johkasou đặt tại Vịnh Hạ Long đã góp phần cải thiện môi trường nước, bảo tồn cảnh quan và phát triển du lịch.
Nhật Bản hợp tác với các nước ASEAN để khởi động sáng kiến đối tác tuần hoàn tài nguyên ASEAN - Nhật Bản về rác thải điện tử và khoáng sản thiết yếu. Trong khuôn khổ sáng kiến này, Nhật Bản đang hỗ trợ xây dựng khung pháp lý về rác thải điện tử và thúc đẩy hoạt động nâng cao năng lực.
Phó Tổng giám đốc Tổ chức phát triển công nghiệp Liên Hợp Quốc Fatou Haidara.
Phó Tổng giám đốc Tổ chức phát triển công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) Fatou Haidara nhấn mạnh rằng biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường là một trong những thách thức cấp bách nhất của thời đại. Còn quá trình chuyển đổi xanh là điều bắt buộc.
UNIDO cam kết hỗ trợ các quốc gia tận dụng các công nghệ số đột phá để đạt được các mục tiêu như: năng lượng sạch và hành động vì khí hậu; chuỗi cung ứng công bằng và bền vững; an ninh lương thực thông qua đổi mới và gia tăng giá trị tại địa phương.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tặng quà các đại biểu.
Bà Fatou Haidara dẫn chứng ở Việt Nam, UNIDO đang triển khai danh mục hợp tác kỹ thuật trị giá 13 triệu USD góp phần vào tăng trưởng kinh tế bền vững. Cùng với Chính phủ Việt Nam, UNIDO đang xây dựng một chương trình quốc gia phù hợp, gắn với tầm nhìn tăng trưởng, chú trọng vào chuyển đổi xanh, số hóa và đổi mới trong sản xuất...
)
