Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) mới đây đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ thôi nhiễm hóa chất độc hại từ hộp xốp không đảm bảo chất lượng, có thể dẫn đến phơi nhiễm chì, cadmium, styrene và ethylbenzene, những hợp chất có thể gây ung thư hoặc tổn hại lâu dài đến các cơ quan nội tạng.
Việc sử dụng hộp xốp để chứa đựng thực phẩm, đặc biệt là thức ăn nóng, đang trở thành thói quen phổ biến trong đời sống hiện đại. Tuy nhiên, đằng sau sự tiện lợi và giá thành rẻ, loại vật dụng này lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe nếu không được sản xuất và sử dụng đúng cách.
Nếu hộp xốp được sản xuất từ nguyên liệu tái chế, không tinh khiết hoặc sử dụng phụ gia cấm trong quá trình sản xuất, nguy cơ nhiễm chì và cadmium là rất cao.
Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) mới đây đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ thôi nhiễm hóa chất độc hại từ hộp xốp không đảm bảo chất lượng, có thể dẫn đến phơi nhiễm chì, cadmium, styrene và ethylbenzene, những hợp chất có thể gây ung thư hoặc tổn hại lâu dài đến các cơ quan nội tạng.
Hộp xốp phổ biến trên thị trường hiện nay chủ yếu được sản xuất từ polystyrene (PS), với 95% là không khí và chỉ khoảng 5% là chất nhựa. Nhờ cấu tạo này, hộp xốp rất nhẹ, cách nhiệt tốt và tiện lợi khi sử dụng.
Tuy nhiên, chính vì đặc điểm này mà loại vật liệu này chỉ phù hợp với thực phẩm nguội hoặc có nhiệt độ dưới 70°C. Khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, đặc biệt là thức ăn nóng, nhiều dầu mỡ hoặc có tính axít như dưa muối, nước chanh, các phân tử PS có thể phân hủy và thôi nhiễm ra các hợp chất độc hại. Các chất như monostyren, một sản phẩm phân hủy của polystyrene có thể ngấm vào thức ăn, gây ảnh hưởng xấu đến gan, hệ thần kinh và sức khỏe tổng thể nếu tích tụ trong cơ thể.
Chưa dừng lại ở đó, nếu hộp xốp được sản xuất từ nguyên liệu tái chế, không tinh khiết hoặc sử dụng phụ gia cấm trong quá trình sản xuất, nguy cơ nhiễm chì và cadmium là rất cao.
Đây đều là những kim loại nặng cực độc, có khả năng tích tụ lâu dài trong cơ thể và gây tổn hại đến não, thận, tim mạch và đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai. Theo Cục An toàn thực phẩm, việc sử dụng hộp xốp không rõ nguồn gốc, không có kiểm định chất lượng trong môi trường nhiệt độ cao là một trong những nguyên nhân dẫn đến phơi nhiễm hóa chất độc qua đường ăn uống.
Các chuyên gia y tế cũng chỉ ra rằng, không chỉ hộp xốp, mà ngay cả các vật dụng nhựa như hộp nhựa, túi nylon – vốn được nhiều cơ sở kinh doanh dùng để đựng nước lèo, canh nóng cũng mang lại mối nguy tương tự.
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia công nghệ thực phẩm, cho biết rằng khi nhựa tiếp xúc với thực phẩm nóng, dầu mỡ hoặc có độ axít cao, sẽ xảy ra các phản ứng hóa học tạo ra chất độc, ngấm vào thực phẩm và tích tụ trong cơ thể người dùng. Những độc chất này ban đầu có thể không gây biểu hiện rõ rệt nhưng lâu dài sẽ dẫn đến các bệnh mãn tính như suy gan, suy thận, rối loạn nội tiết, thậm chí ung thư.
Đáng lo ngại hơn, nhiều người dân còn có thói quen tái sử dụng hộp nhựa và hộp xốp nhiều lần. Những sản phẩm nhựa đã cũ, trầy xước hoặc biến dạng dễ trở thành nguồn phát tán độc tố mỗi khi tiếp xúc với nhiệt. Bên cạnh đó, việc đựng thực phẩm lâu ngày trong các hộp nhựa cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm mốc phát triển, càng làm gia tăng nguy cơ mất an toàn thực phẩm.
Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người, hộp xốp và nhựa dùng một lần còn là mối nguy hại đối với môi trường. Theo PGS.TS Trần Hồng Côn (Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội), qua thời gian, những sản phẩm này phân hủy thành vi nhựa, các hạt nhựa siêu nhỏ có thể xâm nhập vào nước, đất, không khí và từ đó đi vào chuỗi thức ăn của động vật và con người. Vi nhựa hiện được phát hiện trong máu, phổi và thậm chí trong nhau thai của con người, là mối lo mới của y học hiện đại.
Trước thực trạng đáng lo ngại này, Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo người tiêu dùng chỉ nên sử dụng hộp xốp có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.
Tuyệt đối không sử dụng hộp xốp để đựng thức ăn nóng, thức ăn chứa nhiều dầu mỡ hoặc có độ axít cao. Hộp xốp nên được dùng một lần và không sử dụng lại. Đặc biệt, không nên hâm nóng thực phẩm trực tiếp trong hộp xốp hoặc hộp nhựa bằng lò vi sóng, vì nhiệt độ cao có thể làm phân rã cấu trúc nhựa, giải phóng các chất độc hại.
Với các nhà sản xuất và kinh doanh, Bộ Y tế yêu cầu tuân thủ nghiêm các quy định về điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm, không sử dụng nguyên liệu tái chế, phụ gia cấm và cần ghi rõ hướng dẫn sử dụng trên bao bì, bao gồm giới hạn nhiệt độ, độ axít, độ béo của thực phẩm.
Để bảo vệ sức khỏe gia đình và cộng đồng, các chuyên gia khuyến nghị nên thay thế hộp xốp và đồ nhựa dùng một lần bằng các vật dụng thân thiện với môi trường như thủy tinh, sứ, inox hoặc túi làm từ mây tre, giấy.
Đặc biệt, người dân cần nâng cao nhận thức, thay đổi thói quen tiêu dùng, loại bỏ việc sử dụng túi nylon, hộp xốp không đạt chuẩn, từ đó góp phần bảo vệ sức khỏe bản thân và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
