Tờ Nikkei Asia gần đây đã đăng bài phân tích của ông Kevin Sheives - Phó Giám đốc và Ryan Arick là Trợ lý Chương trình tại Diễn đàn Quốc tế về Nghiên cứu Dân chủ tại Quỹ Quốc gia về Dân chủ - về lo ngại Vaccine Covid-19 chính là vũ khí để các chính phủ độc tài lật đổ những nền dân chủ còn lại trên thế giới.
Trung Quốc và Nga đang tham gia vào một cuộc tấn công ngoại giao để đạt được lợi thế tối đa trong việc phân phối vaccine của họ trên toàn cầu. Các nền kinh tế đang phát triển, nơi còn hạn chế trong việc tự phát triển vaccine cũng như nguồn tài chính mua vaccine, trở thành nơi tiếp nhận chính trong chiến lược “ngoại giao vaccine” này, chủ yếu là các quốc gia tại Châu Á, Châu Mỹ Latinh và Châu Phi.
Trung Quốc đã cung cấp hơn 240 triệu liều (và còn tiếp tục) cho ít nhất 78 quốc gia, trong khi Nga đã cung cấp 12,8 triệu liều cho hơn 30 quốc gia với tốc độ chậm hơn rất nhiều.
Tác giả Sheives gọi Nga và Trung Quốc là "các chính phủ độc tài" và ông cho rằng các chính phủ này đang khống chế các kênh phân phối vaccine để phục vụ lợi ích cho chế độ của họ. Trong một số trường hợp, vaccine của các chính phủ ngày phục vụ lợi ích của chế độ chứ không phải là của những người đang rất cần được tiêm chủng trong mùa dịch.
Đối với các quốc gia độc tài tham gia vào chính sách ngoại giao vaccine toàn cầu, những công cụ này nhằm tăng cường quyền lực mềm của họ; dịch bệnh càng nặng, càng khó lường, thì công cụ của họ càng sắc bén.
Ông Sheives tóm lược kết quả nghiên cứu của nhóm mình về "tác động của COVID-19 đối với nền dân chủ", khẳng định rằng ngoại giao vaccine của 2 chính phủ này, đang nhấn mạnh vào 4 chiến lược sau:
- Phổ biến thông tin sai lệch hoàn toàn về vaccine phương Tây;
- Ưu tiên có được vaccine đầu tiên (chiếm ưu thế) chứ không phải là sự an toàn của vaccine;
- Nhắm mục tiêu sớm tiếp cận đến các mạng lưới tinh hoa chính trị;
- Đảm bảo dùng vaccine để trao đổi lấy các lợi ích chính trị khác [dù không liên quan gì đến vaccine hay dịch bệnh]
Thao túng thông tin sai lệch về vaccine phương Tây
Đầu tiên, khi vaccine bắt đầu được phát triển, các nhà chức trách ở Nga và Trung Quốc đã áp dụng các chiến lược thao túng thông tin để gây mất lòng tin vào vaccine phương Tây.
Các quan chức Mỹ cáo buộc rằng các cơ quan tình báo Nga đã phát động các chiến dịch thông tin sai lệch trực tuyến để làm suy yếu niềm tin vào vaccine của Pfizer-BioNTech, công khai nghi ngờ tính hợp lệ của các thử nghiệm lâm sàng và nhấn mạnh quá mức các tác dụng phụ được báo cáo của vaccine này.
Đồng điệu với Nga, một mạng lưới tuyên truyền do Bắc Kinh tổ chức đã lan truyền thông tin sai lệch trên mạng xã hội sau khi Pfizer báo cáo dữ liệu lâm sàng của mình, trong khi các nhà ngoại giao của họ nhanh chóng khuếch đại các bài đăng tiêu cực được sản xuất theo đơn đặt hàng về chủ đề này.
Những mạng lưới thông tin sai lệch này không phải là những tin đồn thất thiệt. Chúng là các chiến dịch được điều phối, do chính phủ điều hành nhằm chống lại các loại vaccine vốn khá có uy tín của Mỹ và Phương Tây; những quốc gia có bề dày phát triển vaccine tốt hơn Nga và Trung Quốc.
Với các chính phủ độc tài, có thể khó phân loại thực tế khỏi tiểu thuyết và khoa học khỏi tuyên truyền. Chỉ một ngày sau khi ông Gao Yu, người đứng đầu Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc, thừa nhận vaccine của Trung Quốc có tỷ lệ hiệu quả thấp hơn mong đợi và đề xuất pha liều lượng, hệ thống tuyên truyền của Trung Quốc đã nhanh chóng chuyển phân tích khoa học của ông vào nhóm tin bị kiểm duyệt và cấm tuyên truyền liên quan đến vaccine. Các bình luận của ông Gao đã bị kiểm duyệt trên các nền tảng truyền thông xã hội và tin tức của Trung Quốc. Tờ Global Times của Trung Quốc còn bóp méo các bình luận của ông Gao là đề cập đến "tất cả các loại vaccine", chứ không phải vaccine của Trung Quốc.