Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Trận động đất tại Myanmar hôm 28/3/2025 khiến hàng ngàn người thiệt mạng
12 tháng 4 2025, 08:43 +07
Trận động đất khiến hàng ngàn người chết tại Myanmar hôm 28/3/2025 đã gây dư chấn tại Việt Nam, Thái Lan, Trung Quốc. Liên tiếp sau đó là các trận động đất được ghi nhận tại nhiều nơi trên thế giới.
Việt Nam có thể chống chịu được động đất cấp độ nào và cần chuẩn bị những gì để đối phó với thảm hoạ?
BBC Tiếng Việt phỏng vấn Tiến sĩ (TS) Nguyễn Xuân Anh, Giám đốc Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần, Viện Các Khoa học trái đất thuộc Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam, về các vấn đề liên quan.
BBC: Thưa ông, cần phải lưu ý những gì từ các hiện tượng động đất liên tục xảy ra gần đây trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
TS Nguyễn Xuân Anh:
Cần nhìn nhận điều này từ 2 yếu tố.
Thứ nhất là tác động từ biến đổi khí hậu. Các hoạt động của con người đã góp phần tạo ra nhiều biến đổi bất thường, làm gia tăng đáng kể về cường độ và tần suất của các thiên tai như bão siêu mạnh hay siêu động đất.
Các dạng thiên tai có thể liên kết với nhau.
Ví dụ mưa lớn, cường độ mạnh có thể làm thay đổi nền đất, gây ảnh hưởng lâu dài đến hoạt động động đất.
Đã có ghi nhận rằng việc xây dựng các công trình thủy điện ở Việt Nam gây ra động đất kích thích ở một số khu vực như Tây Bắc, Quảng Nam và Kon Tum.
Thứ hai là hiện nay chúng ta có thêm nhiều công trình cao tầng ở các thành phố lớn như tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, nên người dân cảm nhận động đất rõ hơn so với trước đây khi sống ở các toà nhà thấp tầng.
Do đó, khi những người trải nghiệm nhà cửa rung lắc chia sẻ lên mạng xã hội, chúng ta có cảm giác là có nhiều động đất hơn.
Thực tế thì ở Việt Nam từ trước đến nay vẫn có động đất.
Thậm chí ở khu vực Tây Bắc đã từng ghi nhận các trận động đất mạnh, có độ lớn lên tới 6,7-6,8 độ.
Thêm vào đó, không như các cơn bão, động đất là loại thiên tai có chu kỳ lặp lại rất dài, đặc biệt các trận động đất càng lớn thì càng lâu lặp lại. Chu kỳ này có thể là 100 năm, vài trăm năm hay thậm chí là cả ngàn năm, ví dụ như trận động đất cấp độ 7,8 vào năm 2023 ở Thổ Nhĩ Kỳ có chu kỳ lặp lại vài trăm năm.
Do đó, cần có các nghiên cứu chuyên sâu để đánh giá liệu hiện tại số lượng các trận động đất ở Việt Nam có nhiều hơn so với trước hay không, khi nó là tổng hòa của rất nhiều yếu tố.
Trong thời gian tới, chúng tôi dự đoán sẽ có các trận dư chấn. Tuy nhiên, những trận dư chấn sẽ yếu hơn kích động chính và khả năng ảnh hưởng đến Việt Nam là rất thấp.
Nguồn hình ảnh,VGP
Chụp lại hình ảnh,TS Nguyễn Xuân Anh, Giám đốc Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần, Viện Các Khoa học trái đất, Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam
BBC: Thưa ông, vì sao lại không dự báo được trận động đất xảy ra tại Myanmar?
TS Nguyễn Xuân Anh: Lưu ý rằng, không chỉ riêng nước ta mà trên thế giới chưa có quốc gia nào dự đoán được chính xác thời điểm động đất xảy ra.
Ngay cả các nước nhiều động đất như Nhật Bản, hay các nước tiên tiến nhất, tới nay vẫn chưa thể giải được bài toán này.
Về cơ bản, các nhà khoa học có thể được dự báo độ lớn của động đất tại một khu vực, nhưng dự báo thời điểm chính xác xảy ra động đất thì chưa làm được.
BBC: Các công trình, nhà cửa tại Việt Nam hiện nay có thể chống chịu được động đất ở cường độ nào?
TS Nguyễn Xuân Anh:
Với các công trình xây dựng, việc phòng chống động đất là rất quan trọng.
Hiện nay, Việt Nam đã có tiêu chuẩn thiết kế kháng chấn cho công trình, trong đó đã xây dựng bản đồ nguy hiểm động đất với các giá trị gia tốc nền cho cả nước.
Tất cả các công trình đều phải được thiết kế chống chịu được động đất theo tiêu chuẩn này.
BBC: Theo ông, sau trận động đất vừa qua tại Myanmar, Việt Nam cần lưu ý điều gì trong cảnh động đất, xây dựng, gia cố công trình, v.v...
TS Nguyễn Xuân Anh:
Trong phòng chống động đất, vai trò của chính quyền địa phương và các cơ quan chuyên ngành liên quan chịu trách nhiệm là rất quan trọng.
Không được chủ quan, cần thực hiện kiểm tra, giám sát, đánh giá định kỳ về chất lượng kháng chấn của công trình theo quy chế phòng chống động đất của chính phủ.
Hàng năm chính quyền địa phương, chủ đầu tư phải rà soát mức độ xuống cấp của công trình để đánh giá và xử lý. Ví dụ ở Hà Nội có nhiều khu nhà chung cư, tập thể đã xuống cấp, kết cấu yếu cần có đánh giá rủi ro về động đất.
Khi công trình yếu, không đảm bảo kháng chấn sẽ rất nguy hiểm. Các cơ quan chức năng cần có đánh giá định kỳ để có phương án hoặc là gia cố, hoặc là phá bỏ để đảm bảo an toàn cho người dân.
Đối với những công trình cao tầng, đã nhiều lần chúng tôi khuyến cáo nên lắp đặt các máy đo rung chấn để đánh giá xem rung lắc thế nào, ảnh hưởng bao nhiêu, và từ những số liệu đó đưa ra các cảnh báo, khuyến cáo phù hợp cho người dân.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Trận động đất tại Myanmar hôm 28/3/2025 khiến hàng ngàn người thiệt mạng
Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ xây dựng các dự án trọng điểm như đường sắt cao tốc, tàu điện ngầm, nhà máy điện hạt nhân hay những công trình phát triển kinh tế biển. Với các công trình này, cần phải tính toán rất kỹ lưỡng về yếu tố nguy cơ động đất, sóng thần.
Từ các đánh giá rủi ro này, ta sẽ có cơ sở khoa học, cơ sở kỹ thuật cho định hướng phát triển kinh tế xã hội; giúp các nhà hoạch định chính sách đưa ra những quy định định, văn bản pháp lý hiệu quả nhất.
Ví dụ như, các chuyên gia về động đất có thể sử dụng các đánh giá nói trên để tư vấn chính phủ không nên xây nhiều nhà cao tầng ở nơi có nguy cơ động đất cao; ở các khu đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM cần có phân vùng chi tiết rủi ro động đất để quy hoạch xây dựng thành phố phát triển bền vững.
Bên cạnh đó, cần nâng cao năng lực cảnh báo động đất và sóng thần. Điển hình là tăng số lượng trạm quan trắc, và như tôi chia sẻ trước đó, là những thiết bị để đo rung chấn trực tiếp ở các công trình cao tầng.
Cuối cùng, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho người dân về kỹ năng ứng phó với động đất.
Trên thực tế, trận động đất vừa qua cũng đã bộc lộ thực trạng thiếu kỹ năng xử trí khi gặp động đất ở nhiều người dân.
BBC: Xin ông cho biết công tác dự báo động đất, sóng thần cho tới thời điểm này đã đạt được những bước tiến nào trên thế giới?
TS Nguyễn Xuân Anh: Những quốc gia nằm trên vành đai có nhiều động đất lớn như: Nhật Bản, Indonesia hay Philippines đều đã chủ động xây dựng chiến lược thích ứng lâu dài với động đất.
Ở Nhật Bản, chính phủ quy định nghiêm ngặt các tiêu chuẩn xây dựng, yêu cầu các công trình phải đảm bảo khả năng chống chịu động đất ở mức rất cao.
Họ cũng đầu tư hệ thống cảnh báo sớm, diễn tập thường xuyên và truyền thông mạnh mẽ để nâng cao nhận thức cộng đồng.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Trận động đất tại Myanmar hôm 28/3/2025 khiến hàng ngàn người thiệt mạng
Hiện nay việc đánh giá ảnh hưởng đến công trình chủ yếu do con người ghi nhận bằng cảm quan. Các thiết bị quan trắc này cho phép xác định chính xác mức độ rung lắc,
Tuy nhiên, xây dựng công trình có khả năng chống chịu cao đồng nghĩa với chi phí đầu tư lớn.
Do đó, ở đây, một lần nữa tôi muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiên cứu đánh giá nguy hiểm và đánh giá rủi ro động đất.
Làm sao xác định được mức độ động đất phù hợp với từng khu vực để đưa ra những giải pháp kinh tế, kỹ thuật phù hợp, hiệu quả.
Việc triển khai dự án này sẽ cung cấp luận cứ khoa học, giúp tiết kiệm nhiều chi phí không đáng có và phục vụ phát triển bền vững kinh tế xã hội.
BBC: Hiện nay, công tác dự báo, phòng chống động đất tại Việt Nam đang được triển khai như thế nào?
TS Nguyễn Xuân Anh:
Việt Nam đang có hơn 30 trạm địa chấn quốc gia để theo dõi hoạt động động đất trên toàn lãnh thổ.
Ngoài ra còn có gần 100 trạm địa chấn địa phương quan trắc tại các công trình trọng điểm như: thủy điện, khu vực dự kiến phát triển điện hạt nhân.
Dữ liệu từ các trạm sẽ được truyền ngay về Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần đặt tại Hà Nội để phân tích tự động, qua đó xác định được chấn tâm, độ sâu chấn tiêu của động đất để phát đi cảnh báo nhanh nhất.
Theo quy định, tất cả những trận động đất có độ lớn trên 3,5 thì chúng tôi sẽ phát thông báo. Tuy nhiên, hiện nay cả những trận động đất độ lớn 2,5, chúng tôi cũng công bố để thông tin thêm cho người dân.
Chúng tôi nhấn mạnh tính cấp thiết của việc xây dựng một chương trình quốc gia để đánh giá nguy hiểm động đất trên cả nước.
Bản đồ phân vùng động đất, đánh giá nguy hiểm động đất của chúng ta đang dùng đã có từ năm 2006.
Mặc dù sau đó đã có cập nhật nhưng đòi hỏi phải cập nhật số liệu cũng như đánh giá một cách chi tiết, đặc biệt là các vùng nguy hiểm.
BBC: Theo ông, đâu là khu vực có nguy cơ cao xảy ra động đất ở Việt Nam?
TS Nguyễn Xuân Anh:
Việt Nam đã có bản đồ phân vùng động đất, đánh giá nguy hiểm động đất.
Dựa theo phân vùng này, Hà Nội nằm trong phân vùng có động đất cấp 7, cấp 8.
Trong khi đó, khu vực Tây Bắc là nơi có thể xảy ra động đất mạnh nhất ở nước ta.
Nơi đây đã từng ghi nhận các trận động đất mạnh 6,7-6,8 độ vào năm 1935 và năm 1983.
Ở Tây Nguyên thời gian qua ghi nhận rất nhiều những trận động đất nhỏ do kích thích từ hồ, đập thủy điện gây ra.
BBC: Khả năng lại xảy ra một trận động đất lớn như vậy tại khu vực Việt Nam, Đông Nam Á trong thời gian tới?
TS Nguyễn Xuân Anh:
Việt Nam nằm trong khu vực có động đất trung bình so với các khu vực thuộc vành đai lửa hoặc là các mảng kiến tạo lớn.
Động đất có độ lớn cực đại, lên tới 7,0 độ, có thể xảy ra ở Tây Bắc Việt Nam trong thời gian tới, tuy nhiên thời điểm xảy ra rất khó dự báo.
Các trận động đất lớn ở Lào, Myanmar, Trung Quốc có thể ảnh hưởng từ xa đến Việt Nam.
Các trận động đất ở Philippines có thể gây sóng thần ở Việt Nam.
các tiêu chuẩn ở xứ này đọc cho vui thôi 
.png "Sex :vozvn (12):"){kind=icon}
.png "Sex :vozvn (14):"){kind=icon}
