Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
SỰ HOẢNG LOẠN Ở NGA: Thống đốc Ngân hàng Trung ương Chuẩn bị cho Sự sụp đổ của Thị trường Hàng hóa
Cuộc thương chiến giữa Mỹ và Trung Quốc, bùng nổ với các chính sách thuế quan khắc nghiệt từ ngày 3/4/2025, không chỉ làm rung chuyển hai nền kinh tế lớn nhất thế giới mà còn đẩy Nga vào trạng thái hoảng loạn chưa từng có. Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp mức thuế trung bình 104% lên hàng hóa từ 185 quốc gia, Trung Quốc đáp trả bằng mức thuế 34% lên hàng nhập khẩu từ Mỹ, cả hai bên đã vô tình kéo theo hệ lụy nghiêm trọng cho thị trường hàng hóa toàn cầu, trong đó Nga là một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Sự hoảng loạn tại Nga không phải là không có cơ sở. Theo số liệu từ Bloomberg ngày 7/4/2025, giá dầu Brent đã giảm 15% kể từ đầu tháng 4, xuống còn khoảng 70 USD/thùng, trong khi khí đốt tự nhiên – mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Nga sang châu Âu – chứng kiến nhu cầu giảm 20% do các biện pháp trả đũa thương mại từ EU. Nga, với 40% GDP phụ thuộc vào xuất khẩu năng lượng, đang đối mặt với nguy cơ suy giảm kinh tế nghiêm trọng. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga Elvira Nabiullina đã công khai cảnh báo về khả năng thị trường hàng hóa sụp đổ, khi bà phát biểu tại một hội nghị ở Moscow ngày 6/4/2025: “Chúng ta phải chuẩn bị cho kịch bản tồi tệ nhất, nơi giá hàng hóa không còn được kiểm soát.”
Để đối phó, Ngân hàng Trung ương Nga đã tăng dự trữ vàng lên mức kỷ lục 2.500 tấn tính đến đầu tháng 4/2025, chiếm 22% tổng dự trữ quốc gia, đồng thời thử nghiệm sử dụng tiền mã hóa như Bitcoin trong giao dịch dầu mỏ với Trung Quốc và Ấn Độ nhằm né tránh các lệnh cấm vận phương Tây. Tuy nhiên, những nỗ lực này khó có thể bù đắp thiệt hại. Dữ liệu từ Reuters ngày 14/3/2025 cho thấy Nga đã tăng xuất khẩu dầu sang Ấn Độ lên 2.200% trong năm 2022 để bù đắp thị trường châu Âu bị mất, nhưng nay, với thương chiến Mỹ-Trung làm giảm nhu cầu toàn cầu, xuất khẩu dầu của Nga sang Trung Quốc cũng giảm 10% trong quý I/2025.
Hậu quả của cuộc chiến thương mại này không chỉ dừng ở kinh tế. Quan hệ Nga-Trung, vốn được củng cố bằng thương mại song phương đạt 237 tỷ USD trong năm 2024, giờ đây lung lay khi Trung Quốc chuyển hướng tìm nguồn năng lượng thay thế từ Trung Á như Kazakhstan. Nga, từ chỗ tự tin với vị thế “đồng minh không giới hạn” của Tập Cận Bình, giờ rơi vào thế bị động, chứng kiến sự suy giảm ảnh hưởng địa chính trị. Dự báo từ Tony Blair Institute ngày 4/4/2025 cho thấy GDP Nga có thể giảm 0,8% trong năm 2025 nếu giá hàng hóa tiếp tục lao dốc.
Trước tình hình này, Thống đốc Nabiullina đang đặt cược vào các biện pháp mạnh tay: giảm lãi suất xuống 15% để kích thích kinh tế nội địa và kêu gọi chính phủ tăng chi tiêu công lên 30 nghìn tỷ ruble (khoảng 300 tỷ USD) trong năm 2025. Tuy nhiên, với bối cảnh thương chiến Mỹ-Trung chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, Nga không chỉ đối mặt với sự sụp đổ tiềm tàng của thị trường hàng hóa mà còn với viễn cảnh bị cô lập kinh tế toàn diện. Từ một cường quốc năng lượng kiêu hãnh, Nga giờ đây đứng trước bờ vực của sự bất ổn, minh chứng cho cái giá của việc bị kẹt giữa lằn ranh của hai gã khổng lồ.
