Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
“Lưỡng bại câu thương” là thành ngữ dùng để chỉ hai đối tượng có năng lực ngang nhau tranh đấu lẫn nhau, đều sẽ nhận lấy tổn thất,
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: Reuters
Cuộc thương chiến Mỹ-Trung, khởi phát từ năm 2018 dưới thời Tổng thống Donald Trump và leo thang dữ dội vào năm 2025 với các chính sách thuế quan khắc nghiệt, đã trở thành một trong những sự kiện kinh tế định hình thế kỷ 21. Với việc Mỹ áp thuế trung bình 104% lên hàng hóa từ 185 quốc gia, trong đó Trung Quốc chịu mức cao nhất, và Bắc Kinh đáp trả bằng thuế 34% lên hàng Mỹ, cả hai bên đang đẩy thế giới vào một vòng xoáy bất ổn kinh tế. Dựa trên các phân tích từ khắp thế giới – từ Reuters, BBC, đến Tạp chí Cộng sản và các báo cáo của IMF – ta có thể dự đoán kết cục của cuộc chiến này và những gì chờ đợi Trung Quốc trong tương lai gần.
Xem toàn màn hình
Container hàng hóa tại cảng Oakland, bang California, Mỹ ngày 3
Kết Cục Tiềm Tàng: Không Ai Thắng Tuyệt Đối
Các chuyên gia quốc tế đồng thuận rằng thương chiến Mỹ-Trung sẽ không dẫn đến một chiến thắng rõ ràng cho bất kỳ bên nào, mà thay vào đó là một trạng thái "thỏa hiệp bất đắc dĩ" sau khi cả hai kiệt sức về kinh tế và chính trị. Theo Oxford Economics (4/2025), nếu thuế quan tiếp tục duy trì ở mức hiện tại, GDP Mỹ có thể giảm 0,4% và Trung Quốc giảm 0,6% trong giai đoạn 2025-2027. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ suy giảm 0,8% vào năm 2026 nếu căng thẳng không được kiểm soát. Điều này cho thấy cả hai bên đều chịu thiệt hại nặng nề, nhưng không đủ để triệt tiêu đối thủ.
Trump, với chiến lược "tất tay" áp thuế đồng loạt từ ngày 3/4/2025, nhằm mục tiêu ép các nước, đặc biệt là Trung Quốc, nhượng bộ trong các vấn đề như thâm hụt thương mại (1.200 tỷ USD năm 2024, theo Bộ Thương mại Mỹ) và chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, Reuters (8/4/2025) dẫn lời giới quan sát cho rằng Trung Quốc, dưới sự lãnh đạo của Tập Cận Bình, sẽ không "quỳ xin" mà chọn đối đầu "đến cùng". Kết quả có thể là một thỏa thuận tạm thời, nơi Mỹ giảm thuế đổi lấy cam kết từ Trung Quốc về mua hàng hóa Mỹ (như nông sản, năng lượng) và hạn chế trợ cấp công nghiệp. Nhưng đây chỉ là giải pháp ngắn hạn, vì cạnh tranh chiến lược giữa hai nước đã vượt xa thương mại, lan sang công nghệ, quân sự và ảnh hưởng địa chính trị.
Trung Quốc Sẽ Ra Sao
Tương lai của Trung Quốc trong và sau thương chiến phụ thuộc vào khả năng thích nghi và sức mạnh nội tại của nền kinh tế. Dữ liệu từ Bloomberg (7/4/2025) cho thấy xuất khẩu Trung Quốc sang Mỹ, từng chiếm 19% tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2017, đã giảm xuống còn 14% vào đầu năm 2025 do thuế quan. Điều này buộc Bắc Kinh phải chuyển hướng sang tiêu dùng nội địa và các thị trường khác như châu Âu, ASEAN. Janet Mui từ RBC Brewin Dolphin (Reuters, 4/4/2025) nhận định Trung Quốc cần tăng chi tiêu công lên ít nhất 300 tỷ USD để bù đắp thiệt hại từ xuất khẩu suy giảm. Tuy nhiên, nợ công Trung Quốc, ước tính 320% GDP theo Viện Tài chính Quốc tế (IIF, 3/2025), là rào cản lớn cho các gói kích thích kinh tế.
Về dài hạn, Trung Quốc đối mặt với ba kịch bản chính. Thứ nhất, nếu thương chiến kéo dài, tăng trưởng GDP có thể giảm xuống dưới 4% vào năm 2027 (dự báo UBS, 4/2025), gây áp lực lên việc làm và ổn định xã hội – hai yếu tố mà Đảng ******** xem là "lằn ranh đỏ". Thứ hai, Trung Quốc có thể tận dụng Vành đai và Con đường (BRI) để củng cố ảnh hưởng kinh tế ở châu Á và châu Phi, nhưng điều này đòi hỏi nguồn vốn khổng lồ mà Bắc Kinh đang thiếu hụt. Thứ ba, sự tách rời kinh tế với Mỹ (decoupling) sẽ đẩy nhanh quá trình tự lực công nghệ, nhưng Trung Quốc vẫn lệ thuộc vào chip cao cấp từ Mỹ và đồng minh, làm chậm tham vọng "Made in China 2025".
Tác Động Toàn Cầu Và Bài Học
Thương chiến không chỉ là chuyện của Mỹ và Trung Quốc. Ngày 3/4/2025, được BBC (9/4/2025) gọi là "ngày đẫm máu nhất" của chứng khoán thế giới, đã xóa sổ 3.000 tỷ USD vốn hóa toàn cầu. Các nước như Việt Nam, Nga, và EU bị cuốn vào vòng xoáy, từ đứt gãy chuỗi cung ứng đến biến động giá hàng hóa. Nga, ví dụ, đang hoảng loạn khi giá dầu giảm 15% (Bloomberg, 7/4/2025), đe dọa 40% GDP từ năng lượng.
Thương chiến Mỹ-Trung có thể kết thúc bằng một "hòa bình lạnh" – không bên nào thắng tuyệt đối, nhưng cả hai đều mất mát. Trung Quốc, dù chịu tổn thương nặng, vẫn có cơ hội vươn lên nếu vượt qua được thách thức nội tại và giảm phụ thuộc vào Mỹ. Tuy nhiên, như Tạp chí Cộng sản (6/2023) nhận định, "ai thắng ai thua phụ thuộc vào tăng trưởng dài hạn," và con đường phía trước của Trung Quốc sẽ đầy gian nan khi phải đối mặt với một thế giới đa cực ngày càng phức tạp.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: Reuters
Cuộc thương chiến Mỹ-Trung, khởi phát từ năm 2018 dưới thời Tổng thống Donald Trump và leo thang dữ dội vào năm 2025 với các chính sách thuế quan khắc nghiệt, đã trở thành một trong những sự kiện kinh tế định hình thế kỷ 21. Với việc Mỹ áp thuế trung bình 104% lên hàng hóa từ 185 quốc gia, trong đó Trung Quốc chịu mức cao nhất, và Bắc Kinh đáp trả bằng thuế 34% lên hàng Mỹ, cả hai bên đang đẩy thế giới vào một vòng xoáy bất ổn kinh tế. Dựa trên các phân tích từ khắp thế giới – từ Reuters, BBC, đến Tạp chí Cộng sản và các báo cáo của IMF – ta có thể dự đoán kết cục của cuộc chiến này và những gì chờ đợi Trung Quốc trong tương lai gần.
Container hàng hóa tại cảng Oakland, bang California, Mỹ ngày 3
Kết Cục Tiềm Tàng: Không Ai Thắng Tuyệt Đối
Các chuyên gia quốc tế đồng thuận rằng thương chiến Mỹ-Trung sẽ không dẫn đến một chiến thắng rõ ràng cho bất kỳ bên nào, mà thay vào đó là một trạng thái "thỏa hiệp bất đắc dĩ" sau khi cả hai kiệt sức về kinh tế và chính trị. Theo Oxford Economics (4/2025), nếu thuế quan tiếp tục duy trì ở mức hiện tại, GDP Mỹ có thể giảm 0,4% và Trung Quốc giảm 0,6% trong giai đoạn 2025-2027. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ suy giảm 0,8% vào năm 2026 nếu căng thẳng không được kiểm soát. Điều này cho thấy cả hai bên đều chịu thiệt hại nặng nề, nhưng không đủ để triệt tiêu đối thủ.
Trump, với chiến lược "tất tay" áp thuế đồng loạt từ ngày 3/4/2025, nhằm mục tiêu ép các nước, đặc biệt là Trung Quốc, nhượng bộ trong các vấn đề như thâm hụt thương mại (1.200 tỷ USD năm 2024, theo Bộ Thương mại Mỹ) và chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, Reuters (8/4/2025) dẫn lời giới quan sát cho rằng Trung Quốc, dưới sự lãnh đạo của Tập Cận Bình, sẽ không "quỳ xin" mà chọn đối đầu "đến cùng". Kết quả có thể là một thỏa thuận tạm thời, nơi Mỹ giảm thuế đổi lấy cam kết từ Trung Quốc về mua hàng hóa Mỹ (như nông sản, năng lượng) và hạn chế trợ cấp công nghiệp. Nhưng đây chỉ là giải pháp ngắn hạn, vì cạnh tranh chiến lược giữa hai nước đã vượt xa thương mại, lan sang công nghệ, quân sự và ảnh hưởng địa chính trị.
Trung Quốc Sẽ Ra Sao
Tương lai của Trung Quốc trong và sau thương chiến phụ thuộc vào khả năng thích nghi và sức mạnh nội tại của nền kinh tế. Dữ liệu từ Bloomberg (7/4/2025) cho thấy xuất khẩu Trung Quốc sang Mỹ, từng chiếm 19% tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2017, đã giảm xuống còn 14% vào đầu năm 2025 do thuế quan. Điều này buộc Bắc Kinh phải chuyển hướng sang tiêu dùng nội địa và các thị trường khác như châu Âu, ASEAN. Janet Mui từ RBC Brewin Dolphin (Reuters, 4/4/2025) nhận định Trung Quốc cần tăng chi tiêu công lên ít nhất 300 tỷ USD để bù đắp thiệt hại từ xuất khẩu suy giảm. Tuy nhiên, nợ công Trung Quốc, ước tính 320% GDP theo Viện Tài chính Quốc tế (IIF, 3/2025), là rào cản lớn cho các gói kích thích kinh tế.
Về dài hạn, Trung Quốc đối mặt với ba kịch bản chính. Thứ nhất, nếu thương chiến kéo dài, tăng trưởng GDP có thể giảm xuống dưới 4% vào năm 2027 (dự báo UBS, 4/2025), gây áp lực lên việc làm và ổn định xã hội – hai yếu tố mà Đảng ******** xem là "lằn ranh đỏ". Thứ hai, Trung Quốc có thể tận dụng Vành đai và Con đường (BRI) để củng cố ảnh hưởng kinh tế ở châu Á và châu Phi, nhưng điều này đòi hỏi nguồn vốn khổng lồ mà Bắc Kinh đang thiếu hụt. Thứ ba, sự tách rời kinh tế với Mỹ (decoupling) sẽ đẩy nhanh quá trình tự lực công nghệ, nhưng Trung Quốc vẫn lệ thuộc vào chip cao cấp từ Mỹ và đồng minh, làm chậm tham vọng "Made in China 2025".
Tác Động Toàn Cầu Và Bài Học
Thương chiến không chỉ là chuyện của Mỹ và Trung Quốc. Ngày 3/4/2025, được BBC (9/4/2025) gọi là "ngày đẫm máu nhất" của chứng khoán thế giới, đã xóa sổ 3.000 tỷ USD vốn hóa toàn cầu. Các nước như Việt Nam, Nga, và EU bị cuốn vào vòng xoáy, từ đứt gãy chuỗi cung ứng đến biến động giá hàng hóa. Nga, ví dụ, đang hoảng loạn khi giá dầu giảm 15% (Bloomberg, 7/4/2025), đe dọa 40% GDP từ năng lượng.
Thương chiến Mỹ-Trung có thể kết thúc bằng một "hòa bình lạnh" – không bên nào thắng tuyệt đối, nhưng cả hai đều mất mát. Trung Quốc, dù chịu tổn thương nặng, vẫn có cơ hội vươn lên nếu vượt qua được thách thức nội tại và giảm phụ thuộc vào Mỹ. Tuy nhiên, như Tạp chí Cộng sản (6/2023) nhận định, "ai thắng ai thua phụ thuộc vào tăng trưởng dài hạn," và con đường phía trước của Trung Quốc sẽ đầy gian nan khi phải đối mặt với một thế giới đa cực ngày càng phức tạp.
