8 cáo buộc gian lận thương mại phi thuế quan của Trump
Dựa trên thông tin từ Real Logistics (21/4/2025) và các nguồn khác, Trump liệt kê 8 hình thức gian lận thương mại phi thuế quan mà ông cho rằng các quốc gia, bao gồm Việt Nam, sử dụng để gây bất lợi cho Mỹ. Thật đúng khi nói Việt Nam bị cáo buộc liên quan đến cả 8, vì các nguồn xác nhận Việt Nam bị nghi ngờ ở hầu hết các lĩnh vực này. Dưới đây là danh sách và đánh giá mức độ liên quan đến Việt Nam:
1.Thao túng tiền tệ (Currency Manipulation):Cáo buộc:
Mỹ từng liệt Việt Nam vào danh sách thao túng tiền tệ năm 2020, dù Biden đã gỡ bỏ năm 2021 (Reuters). Trump tái kích hoạt cáo buộc này, cho rằng Việt Nam giữ đồng VND thấp để tăng lợi thế xuất khẩu.
Thực trạng:
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam kiểm soát tỷ giá, và VND thường được giữ ổn định so với USD. Tuy nhiên, việc điều chỉnh tỷ giá trong 2-3 tuần để đáp ứng yêu cầu của Trump là bất khả thi, vì nó đòi hỏi thay đổi chính sách tiền tệ dài hạn và có thể gây lạm phát hoặc mất ổn định kinh tế.
Khả năng giải quyết: Không thể trong 2-3 tuần. Thay đổi chính sách tiền tệ cần thời gian và có rủi ro lớn.
2.Hoàn thuế VAT như trợ cấp xuất khẩu (VAT Rebates as Hidden Tariffs):
Cáo buộc:
Việt Nam áp thuế VAT 10%, nhưng hoàn 0% cho hàng xuất khẩu, bị Mỹ xem là trợ cấp gián tiếp (Real Logistics). Trump cho rằng điều này tạo lợi thế bất công.
Thực trạng:
Hệ thống VAT là tiêu chuẩn quốc tế, và Việt Nam không dễ sửa đổi vì nó là nguồn thu lớn (chiếm ~27% ngân sách, VietnamNet). Việc bỏ hoàn thuế VAT đòi hỏi thay đổi luật thuế và ảnh hưởng đến hàng triệu doanh nghiệp xuất khẩu.
Khả năng giải quyết:
Không thể trong 2-3 tuần. Sửa đổi luật thuế cần Quốc hội phê duyệt, mất hàng tháng hoặc năm.
3.Bán phá giá dưới giá thành (Dumping Below Cost):
Cáo buộc:
Mỹ cáo buộc Việt Nam bán các sản phẩm như thép, nhôm, và thủy sản dưới giá thành, gây hại cho ngành công nghiệp Mỹ (Gibson Dunn). Ví dụ, năm 2019, thép Việt Nam bị áp thuế 400% vì nghi ngờ chuyển tải từ Trung Quốc (Real Logistics).
Thực trạng: Một số doanh nghiệp Việt Nam bị nghi ngờ bán phá giá, nhưng điều này thường liên quan đến hàng Trung Quốc chuyển tải. Việc kiểm soát đòi hỏi điều tra toàn diện và phối hợp quốc tế.
Khả năng giải quyết: Khó trong 2-3 tuần. Việt Nam đã tăng kiểm tra chứng nhận xuất xứ (Reuters, 15/4/2025), nhưng không thể loại bỏ hoàn toàn bán phá giá trong thời gian ngắn.
4.Chuyển tải bất hợp pháp (Illegal Transshipment):
Cáo buộc: Việt Nam bị xem là “cửa hậu” cho hàng Trung Quốc né thuế Mỹ, với hàng hóa chỉ dừng ở Việt Nam để đổi nhãn “Made in Vietnam” mà không gia tăng giá trị đáng kể (Reuters, 12/4/2025). Peter Navarro gọi Việt Nam là “poster child for nontariff cheating” (Newsweek, 7/4/2025).
Thực trạng:
Chuyển tải là vấn đề lớn, đặc biệt trong các ngành thép, gỗ, và điện tử. Việt Nam đã ban hành chỉ thị kiểm soát chứng nhận xuất xứ (15/4/2025, Reuters), nhưng quy mô chuyển tải (ước tính hàng tỷ USD, The Washington Post) đòi hỏi thời gian dài để xử lý.
Khả năng giải quyết:
Hạn chế trong 2-3 tuần. Các biện pháp kiểm soát đang được triển khai, nhưng không thể giải quyết triệt để do thiếu cơ sở hạ tầng và nhân lực.
5.Vi phạm sở hữu trí tuệ (Intellectual Property Theft):
Cáo buộc: Mỹ cho rằng Việt Nam chưa bảo vệ đầy đủ sở hữu trí tuệ, đặc biệt trong phần mềm, hàng giả, và thương hiệu (Real Logistics). Việt Nam bị liệt trong danh sách theo dõi của USTR từ 2018.
Thực trạng: Việt Nam đã cải thiện luật sở hữu trí tuệ, nhưng hàng giả trên thương mại điện tử và vi phạm bản quyền vẫn phổ biến. Việc thực thi đòi hỏi thay đổi hệ thống tư pháp và văn hóa kinh doanh.
Khả năng giải quyết: Không thể trong 2-3 tuần. Cải cách sở hữu trí tuệ là quá trình dài hạn, không thể hoàn thành trước tháng 5/2025.
6.Rào cản phi thuế quan (Non-Tariff Barriers):Cáo buộc: Việt Nam bị nghi áp dụng các quy định nhập khẩu phức tạp, như cấp phép và kiểm tra chất lượng, để hạn chế hàng Mỹ (Real Logistics). Trump xem đây là “rào cản trá hình”.
Thực trạng: Một số quy định nhập khẩu của Việt Nam (như kiểm dịch thực phẩm) bị Mỹ cho là bảo hộ. Tuy nhiên, thay đổi các quy định này cần sửa luật và đàm phán song phương.
Khả năng giải quyết: Khó trong 2-3 tuần. Dù Việt Nam có thể nới lỏng một số quy định, việc đáp ứng toàn bộ yêu cầu của Mỹ cần thời gian dài hơn.
7.Trợ cấp công nghiệp bất hợp pháp (Illegal Industrial Subsidies):
Cáo buộc: Mỹ cáo buộc Việt Nam trợ cấp cho các ngành như dệt may, điện tử, và nông nghiệp, làm méo mó cạnh tranh (Gibson Dunn). Ví dụ, ưu đãi thuế cho Samsung và các khu công nghiệp bị xem là trợ cấp.
Thực trạng: Việt Nam sử dụng ưu đãi thuế để thu hút đầu tư nước ngoài, một thực tiễn phổ biến ở Đông Nam Á. Việc bỏ trợ cấp sẽ làm giảm sức hút đầu tư và ảnh hưởng đến tăng trưởng.Khả năng giải quyết: Không thể trong 2-3 tuần. Bỏ trợ cấp đòi hỏi thay đổi chính sách kinh tế dài hạn và có thể gây sốc cho các ngành chủ lực.
8.Thao túng chuỗi cung ứng (Supply Chain Manipulation):
Cáo buộc: Việt Nam bị cáo buộc cho phép Trung Quốc sử dụng lãnh thổ để tái xuất hàng hóa, thao túng chuỗi cung ứng toàn cầu (Reuters, 12/4/2025). Trump xem đây là cách Trung Quốc né thuế Mỹ.
Thực trạng: Nhiều công ty Trung Quốc đặt nhà máy tại Việt Nam để tận dụng thuế suất thấp hơn (CNBC, 8/4/2025). Việc kiểm soát đòi hỏi giám sát toàn bộ chuỗi cung ứng, từ nguyên liệu đến thành phẩm.
Khả năng giải quyết: Không thể trong 2-3 tuần. Quản lý chuỗi cung ứng cần đầu tư công nghệ và thời gian dài để thiết lập hệ thống minh bạch.