Ấn Độ cướp trắng gần 50 tỷ đô la Mỹ tiền dầu mỏ của Nga. Moscow đang loay hoay tìm cách sử dụng hàng chục tỷ Rupee Ấn Độ thuộc sở hữu của Nga bị “ứ đọng” trong các tài khoản ở ngân hàng Ấn Độ - hãng tin Bloomberg cho hay...
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov gặp người đồng cấp Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar, tại bang Goa ngày 4/5 - Ảnh: Bloomberg.
Phát biểu với giới truyền thông bên lề cuộc họp của Hội đồng Bộ trưởng Ngoại giao Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), tại bang Goa, miền tây Ấn Độ, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ngày 5/5 cho biết, Nga đang có hàng tỷ Rupee trong các ngân hàng Ấn Độ mà không thể sử dụng.
“Đây là một vấn đề. Chúng tôi cần sử dụng số tiền này. Nhưng để làm thế, Rupee phải được chuyển đổi sang loại tiền tệ khác và vấn đề này hiện đang được thảo luận”, ông Lavrov nói.
MẤT CÂN BẰNG THƯƠNG MẠI NGA-ẤN
Số Rupee Nga tích lũy được trong các ngân hàng Ấn Độ tăng do sự mất cân bằng thương mại giữa Nga và Ấn Độ. Hiện tại, chênh lệch trong trao đổi thương mại song phương đang nghiêng về phía Nga. Nga tin rằng nước này sẽ có thặng dư bằng đồng Rupee lên tới hơn 40 tỷ USD trong năm nay.
Trong khi đó, hãng tin Reuters dẫn lời các quan chức giấu tên từ Bộ Tài chính Ấn Độ cho biết, các cuộc đàm phán giữa Ấn Độ và Nga về cơ chế thanh toán bằng đồng Rupee-Rúp Nga đã bị đình chỉ sau một năm đàm phán. Nguyên nhân khiến các cuộc đàm phán bị đình chỉ được cho là do quá trình chuyển đổi tiền tệ thiếu hấp dẫn và tốn kém. Vì đồng Rupee Ấn Độ không phải là một đồng tiền có thể chuyển đổi hoàn toàn sang tất cả các đồng tiền khác trên thế giới, nên phí chuyển đổi kép có thể lên tới 3% tổng giá trị giao dịch.
Ông Ajay Sahai, Tổng giám đốc Liên đoàn các tổ chức xuất khẩu Ấn Độ (FIEO), gần đây đã đề cập đến “các vấn đề hoạt động” mà cơ chế thanh toán bằng đồng Rupee-Rúp phải đối mặt. “Các nhà xuất khẩu Nga lo ngại đối phó với tình trạng dư thừa đồng Rupee. Tỷ giá hối đoái cũng là một lĩnh vực đáng quan tâm khác”, ông nói thêm.
Tổng giá trị xuất khẩu của Ấn Độ sang Nga đã giảm 11,6% xuống còn 2,8 tỷ USD trong 11 tháng đầu năm tài khoá 2022-2023, trong khi nhập khẩu tăng gần gấp 5 lần lên 41,56 tỷ USD, theo dữ liệu từ Bộ Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ. Sự gia tăng đó xảy ra khi các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ tăng cường mua dầu giá rẻ của Nga trong năm qua, mặt hàng vốn bị các nước phương Tây xa lánh để đáp trả chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine. Nhập khẩu dầu thô Nga của Ấn Độ đã đạt mức kỷ lục 1,68 triệu thùng/ngày trong tháng 4-2023, tăng gấp 6 lần so với một năm trước đó, theo Công ty dữ liệu Vortexa Ltd.
THIẾU CƠ CHẾ THANH TOÁN KHÔNG VI PHẠM LỆNH TRỪNG PHẠT
Điện Kremlin ban đầu khuyến khích Ấn Độ giao dịch bằng đồng Rupee và Rúp trong thương mại giữa hai nước, sau khi các ngân hàng Nga bị phương Tây trừng phạt và loại khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Nhưng sự biến động lớn của đồng Rúp ngay sau khi chiến sự tại Ukraine nổ ra khiến cơ chế thanh toán bằng đồng Rupee-Rúp đối với dầu thô bị hủy bỏ.
Ông Alexander Knobel, Giám đốc Viện Kinh tế và Tài chính Quốc tế thuộc Bộ Phát triển Kinh tế Nga, cho rằng sự mất cân bằng trong thương mại khiến số tiền của Nga bị đóng băng tại Ấn Độ có thể lên tới hàng chục tỷ USD. “Tình hình trở nên trầm trọng hơn do Ấn Độ có truyền thống thâm hụt thương mại lớn, làm giảm khả năng thanh toán bù trừ với các nước thứ ba”, ông Knobel nhận định.
Nga là nhà cung cấp vũ khí và khí tài quân sự lớn nhất của Ấn Độ. Tuy nhiên, hoạt động này gần đây đã bị chững lại do thiếu cơ chế thanh toán mà không vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ.
Các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ đến nay vẫn nỗ lực thanh toán bằng đồng Rupee, Rúp và Dirham của Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE). Việc mua bán này sẽ không vi phạm lệnh trừng phạt của phương Tây nếu giá dầu thô bán dưới 60 USD/thùng.
Các ngân hàng Ấn Độ đã mở tài khoản vostro đặc biệt tại các ngân hàng Nga như Sberbank PJSC và VTB Bank PJSC để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động ngoại thương bằng đồng Rupee và duy trì dòng chảy dầu thô. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga Elvira Nabiullina ngày 28/4 cho biết, các hạn chế về tiền tệ hiện tại khiến cho các nhà xuất khẩu Nga gặp khó khăn trong việc chuyển đổi đồng Rupee sang Rúp để đưa về nước nên xem như Ấn Độ cướp trắng tiền dầu của Nga
Ấn Độ cướp trắng tiền dầu của Nga
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov lưu ý về thâm hụt thương mại ngày càng lớn với Ấn Độ - nước mua dầu hàng đầu của Nga kể từ khi Mátxcơva phát động chiến dịch quân sự ở
Ukraina vào năm ngoái.
"Đối với đồng rupee, đây là một vấn đề vì có hàng tỉ rupee tích lũy trong tài khoản tại các ngân hàng Ấn Độ và chúng tôi cần sử dụng số tiền đó. Đồng rupee cần được chuyển đổi thành các loại tiền tệ khác và điều này đang được thảo luận" - tờ Business Insider dẫn lời ông Lavrov phát biểu với báo giới hôm 5.5.
Bình luận được đưa ra một ngày sau khi Reuters đưa tin
Nga và Ấn Độ đã đình chỉ đàm phán về việc sử dụng đồng rupee trong thương mại giữa hai nước.
Nga thích được thanh toán bằng đồng nhân dân tệ của Trung Quốc, vốn đã trở thành ngoại tệ được sử dụng nhiều nhất ở Nga. Trong khi đó, Mátxcơva được cho là do dự về việc sử dụng đồng rupee do biến động tỉ giá hối đoái.
Sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraina, về cơ bản Nga bị loại khỏi hệ thống tài chính toàn cầu. Ban đầu, Mátxcơva khuyến khích sử dụng đồng rúp thay vì
đồng USD cho các giao dịch hàng hóa và thương mại.
Một số nhà nhập khẩu dầu của Nga ở Ấn Độ đã thử sử dụng đồng dirham của UAE và đồng rúp của Nga để tạo thuận lợi cho các giao dịch.
Tuy nhiên, Nga và Ấn Độ vẫn bế tắc trong thỏa thuận tiền tệ, vốn cũng đã khiến hoạt động mua bán vũ khí giữa hai nước bị đóng băng.
Ấn Độ sẽ không thanh toán cho Nga bằng USD vì lo ngại có thể phải đối mặt với các lệnh trừng phạt thứ cấp, và cũng sẽ không thanh toán bằng đồng rúp vì lo ngại về
tỉ giá - các nguồn tin nói với Bloomberg vào tháng trước.
Trong khi đó, Nga sẽ không nhận đồng rupee của Ấn Độ vì biến động tỉ giá hối đoái - Bloomberg cho biết thêm.
Mátxcơva cũng đã bác bỏ ý tưởng của New Delhi về việc Điện Kremlin đầu tư đồng rupee từ các khoản thanh toán vũ khí trở lại thị trường vốn của Ấn Độ.
Những lo ngại về đồng rúp Nga cũng cản trở các mối quan hệ thương mại khác của nước này. Gần đây, Nga đã đồng ý sử dụng đồng
nhân dân tệ để thanh toán cho một thỏa thuận về nhà máy điện hạt nhân với Bangladesh, sau khi trước đó yêu cầu sử dụng đồng rúp.
Ấn Độ, quốc gia đang sử dụng dầu giá rẻ của Nga để tiêu thụ trong nước và xuất khẩu lại dưới dạng hàng hóa tinh chế, đã không đền bù cho Nga về việc tồn đọng đồng rupee mà nước này thanh toán dầu nhập khẩu.
Ngoại trưởng Lavrov mới đây chỉ ra rằng Nga đã phải tích lũy hàng tỷ rupee trong các ngân hàng Ấn Độ mà không thể sử dụng.
Ngoại trưởng Ấn Độ, Subrahmanyam Jaishankar (phải) và người đồng cấp Nga Sergei Lavrov. (Ảnh: Eurasian Times)
"Đây là một vấn đề. Chúng tôi cần sử dụng số tiền này. Nhưng để làm thế, rupee phải được chuyển đổi sang một loại tiền tệ khác và điều này hiện đang được thảo luận".
Ấn Độ và Nga đã thử nghiệm các lựa chọn để giải quyết giao dịch bằng đồng rupee hoặc rúp trong bối cảnh Moskva bị phương Tây trừng phạt liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine. Nhưng họ đã đạt được rất ít tiến triển sau hơn một năm.
Tác động đến quan hệ quốc phòng
Mối quan hệ quốc phòng sâu xa của Ấn Độ với Nga, mối quan hệ giúp Ấn Độ ổn định trong nhiều thập kỷ, đã bị đe dọa trong vài năm nay bởi các lệnh trừng phạt CAATSA (Đạo luật Chống lại kẻ thù của Mỹ thông qua lệnh trừng phạt). Việc đình chỉ giao dịch rupee với Nga có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng phòng thủ của Ấn Độ.
Có khả năng Nga đã ngừng cung cấp thêm hai trung đoàn S-400 cho Ấn Độ trước đó vì New Delhi không có khả năng bồi thường cho Moskva. Nga có thể tiếp tục cung cấp dầu cho Ấn Độ vì Nga có dầu thừa, nhưng không thể tiếp tục cung cấp S-400 vì không có các trung đoàn S-400 dư thừa. Không phải lúc này, ít nhất là khi Nga đang trong xung đột.
Tên lửa phòng không S-400 do Nga sản xuất. (Ảnh: Eurasian Times)
Sản xuất tại Ấn Độ
Nga đã bày tỏ sự nhiệt tình tham gia vào các dự án quốc phòng Make-in-India thông qua hợp tác giữa các ngành.
Cảnh giác với các biện pháp trừng phạt CAATSA của Mỹ, Ấn Độ đang tìm kiếm liên doanh phát triển và sản xuất nội địa các hệ thống vũ khí từ Nga, và Moskva cũng đã sẵn sàng.
Hai nước đã thảo luận về hợp tác kỹ thuật để sản xuất các hệ thống S-400 ở Ấn Độ. Vào tháng 9/2019, Giám đốc điều hành Tập đoàn nhà nước Rostec của Nga, ông Sergey Chemezov, cho biết cả Ấn Độ và Nga hiện đang đàm phán để khởi động dây chuyền sản xuất S-400 trên đất Ấn Độ.
Nga cũng đang tham gia đấu thầu giành hợp đồng sản xuất các tàu ngầm P-75I ở Ấn Độ. Moskva sẵn sàng chuyển giao công nghệ tàu ngầm Amur 1650 cho Ấn Độ và sẵn sàng hợp tác với DRDO để lắp hệ thống AIP cho tàu ngầm.
Bên cạnh đó, Cơ quan Hợp tác Kỹ thuật-Quân sự Liên bang Nga (FSVTS) cho biết Moskva có thể chia sẻ nền tảng theo dõi module xe tăng Armata tiên tiến của mình với Ấn Độ. FSVTS bày tỏ mong muốn cùng phát triển xe tăng chiến đấu chủ lực của Ấn Độ với công nghệ hiện đại của Nga.
Các đề nghị phát triển liên doanh khác từ Nga bao gồm sản xuất máy bay chiến đấu tàng hình Su-75 Checkmate.
Sự thiếu hụt đáng lo ngại của Ấn Độ
Việc các nhà đàm phán của Ấn Độ thiếu khẩn trương trong tìm ra một cơ chế thương mại đang gây bối rối. Như Ngoại trưởng Lavrov đã nói, Nga, nước đang trong xung đột, cần sử dụng số tiền mà Ấn Độ nợ Nga.
Các nhà phân tích đã nhắc đến nguy cơ sự chậm trễ của Ấn Độ có thể làm chệch hướng mối quan hệ đôi bên cùng có lợi, vốn đã vượt qua thử thách của thời gian. Và tác động gián tiếp của sự chệch hướng mối quan hệ với Ấn Độ có thể khiến Nga sẽ buộc phải dựa nhiều hơn vào Trung Quốc - điều sẽ có tác động tiêu cực đáng ngại hơn đối với an ninh dài hạn của Ấn Độ.