Bài thơ dân gian còn nói còn ngâm, còn vang bên tai dù hơn 200 năm qua
Huệ kêu phò chúa, phò vua
Quay lưng giết chúa, đào mồ thật to
Xương rơi, mồ lạnh võ vò
Hồn chúa phiêu bạt, dạt lòng nát tan
Cưu mang máu chúa nhân gian,
Quật mồ Huệ trả, nghiệp tàn ngai vương
---
Trời cao không có u mê
Gieo chi ác giả, trả về xác tan
----
Phò Lê diệt Trịnh nhưng chỉ là mõm nhôm
Nhà Tây Sơn, dưới sự lãnh đạo của anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ, ban đầu khởi nghĩa với danh nghĩa "phò Lê diệt Trịnh." Sau đó họ lật đổ chúa Trịnh không phò vua Lê. Phản lại lời thề
Phò chúa Nguyễn giết luôn chúa Nguyễn
Năm 1767, Đàng Trong đang hưởng cảnh thái bình bỗng trở nên loạn lạc, quốc khố đầy ắp trở nên trống rỗng, người dân ca thán gọi quyền thần Trương Phúc Loan là Trương Tần Cối (Tần Cối là gian thần hãm hại Nhạc Phi thời nhà Tống bên Trung Quốc).
Lợi dụng tình hình đó, năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ khởi nghĩa ở ấp Tây Sơn. Khẩu hiệu ban đầu của quân Tây Sơn là diệt Trương Phúc Loan, phò hậu duệ chúa Nguyễn là Nguyễn Phúc Dương (con thế tử quá cố Nguyễn Phúc Hạo), nhờ thế mà được người dân tham gia đông đảo. Sau đó, còn quay sang tiêu diệt cả chúa Nguyễn nhằm giành quyền kiểm soát toàn bộ đất nước. Đối với chúa Nguyễn, Tây Sơn không chỉ truy sát quyết liệt mà còn thực hiện nhiều hành động phản trắc và tàn bạo.
Sau khi đánh bại quân Nguyễn, Tây Sơn tiến hành hàng loạt cuộc tàn sát đẫm máu, đặc biệt là trong biến cố năm 1777, khi Nguyễn Huệ tấn công Gia Định và ra lệnh giết hại gần như toàn bộ hoàng tộc Nguyễn, bao gồm chúa Nguyễn Phúc Thuần, Nguyễn Phúc Dương cùng nhiều thân vương khác. Hành động này không chỉ mang tính tận diệt mà còn phản ánh sự tàn nhẫn vô cớ nghịch thiên hại lý, đi ngược lại những tuyên bố trước đó của Tây Sơn rằng họ chỉ nhắm vào kẻ cầm quyền chứ không sát hại vô tội.
Không dừng lại ở việc truy sát dòng dõi chúa Nguyễn, Tây Sơn còn tiến thêm một bước tàn nhẫn hơn: đào phá lăng mộ tổ tiên của dòng họ Nguyễn. Đây là hành vi thể hiện rõ sự căm thù và quyết tâm xóa bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của chúa Nguyễn tại Nam Hà.
Năm 1783, sau khi chiếm được Gia Định, quân Tây Sơn đã cho quật phá lăng mộ của các chúa Nguyễn trong khu vực. Đỉnh điểm của sự tàn bạo diễn ra vào năm 1793, khi vua Quang Trung (Nguyễn Huệ) ra lệnh khai quật và phá hủy lăng mộ chúa Nguyễn Phúc Khoát tại Thuận Hóa. Không chỉ vậy, họ còn xúc phạm thi thể, đốt phá hài cốt hoặc vứt xuống sông, một hành động được xem là báo thù tàn khốc nhất trong lịch sử Việt Nam. Điều này không chỉ mang tính hủy diệt vật chất mà còn là một đòn giáng mạnh vào tinh thần và truyền thống tôn kính tổ tiên của người Việt.
Chính những hành động tàn ác và phản trắc này đã khiến nhà Tây Sơn dần mất lòng dân, đi ngược lại thiên mệnh. Hậu quả là sau khi Gia Long (Nguyễn Ánh) giành lại giang sơn, ông đã khôi phục danh dự cho dòng họ Nguyễn, cho trùng tu các lăng mộ bị phá hủy và thực hiện những cuộc trả thù khốc liệt đối với những kẻ từng tham gia vào việc hủy diệt lăng mộ tổ tiên ông.
Tuy rằng Tây Sơn đã cố gắng hết sức để triệt vong dòng họ chúa Nguyễn, ngày nay, hậu duệ của dòng họ Nguyễn Phúc vẫn phát triển mạnh mẽ trên mảnh đất Việt Nam cũng như khắp thế giới. Nhưng liệu hậu duệ của ba anh em Tây Sơn có còn tồn tại hay đã hoàn toàn bị lịch sử chôn vùi? Đây là một câu hỏi đáng để
@atlas05 suy ngẫm
, thế nên không biết thì bảo là không biết lộn xào không có gì vui
