Bong bóng bất động sản là bong bóng nào?
Nhiều bạn hay lấy cái case giá nhà ở Mỹ có Price/Income xung quanh 2.x để nói ở Mỹ giá nhà rẻ thì xin đọc cái bài này ở trên Brooking (và có vài nghiên cứu trên tạp chí Applied Economics nhìn về vấn đề này rồi). Đó là phân phối của Price Income của Mỹ chạy dài từ 1.x đến ... 22.x, và theo UBS data Q2 2023, cái con 22.x đã lên tới ... 27.x
Có nghĩa là ở Mỹ có những nơi mà làm 1,5 năm mua 1 căn nhà, nhưng cũng có những nơi làm ... 27 năm mới mua nổi. Đoán xem 27 năm là chỗ nào? Yeah, chính là mấy cái thành phố đông dân và nhiều việc làm ngon lành (bạn có thể xem phân bố của cái bản đồ bên dưới). New York, Boston, San Francisco, Los Angeles. 😁
Tương tự, ở UK nếu bạn thu nhập net income 50k, giả sử tỷ lệ savings 20%, thì nhà ở Bradford làm 2 năm mua được 1 căn nhà có vườn 4 phòng hơn 100m2 theo market price hiện tại (giả sử vay 80%), nhưng ở London thì thu nhập đó phải làm 8 năm mua được 1 căn hộ 2 phòng chừng 40m2 ở zone 3 - cách Bristol chắc chừng ... 20 phút lái xe (cũng phải vay 80%). Mà 50k net sống ở London save 20% là giỏi lắm rồi - có đứa em người Chinese mới làm được. (lấy ví dụ mà dùng 50k net income thì dân tình hoảng quá. 50k net/năm bằng 4,167/tháng thì lương gross phải tầm 71-72k/năm mới còn từng đó (sau pension 3%, thuế, NI). Run quá 😅. Thế thì tính cho dân upper middle class rồi, hoặc 2 người chung mua (couple). Thế này dân thu nhập trung bình không có bank of mum and dad cứ dài cổ chờ muôn đời chẳng mua được nhà nơi tốt. Nhưng mà đúng thế thật.)
Đó bạn thấy, nước nào cũng vậy, khi bạn đòi ở siêu đô thị, thì giá nhà 20-25+x là bình thường vì những điều kiện và cơ hội nó tạo ra về công việc và cuộc sống. Các bạn nói không đủ tiền mua nhà phải nói cho rõ, là bạn muốn mua nhà ở siêu đô thị là Hà Nội, TP.HCM hay là khu vực nào.
Nếu đánh thuế thêm lên sở hữu nhà số 2, số 3, thì người chủ nhà sẽ pass phần lớn chi phí cho người thuê bằng cách này hay cách khác (tạo ra các chung cư mini bất hợp pháp, hoặc tăng giá tiền thuê). Bristol thì có cách sáng tạo hơn, lấy cái container biến thành chỗ ngủ cho thuê giá 1.5k/tháng. 😁
Một case khác là chính phủ Anh sau khi tăng một loạt các chi phí oánh vào chủ nhà, thấy tình trạng tăng giá tiền thuê quá mất kiểm soát nên đang tính xuống thang, dưới hình thức delay áp dụng các giải pháp đó vô thời hạn. Trước tiên là cái vụ dọa áp EPC C và delay việc đòi áp thêm stamp duty tax.
Tóm lại đéo đâu mua nhà trung tâm mà tính trung bính thu nhập thấp ở nước phát triển nó tính theo trung bình thu nhập cao còn thiếu điều không có cửa mua.Và nhiều nước đánh thuế chỉ ảnh hưởng thanh khoản ngắn hạn về dài hạn chỉ tăng giá thuê và mua thêm.