Có, trên thế giới đã có nhiều trường hợp nhà nước giao trọn gói dự án đường sắt cao tốc (ĐSCT) cho khu vực tư nhân, chủ yếu thông qua mô hình hợp tác công-tư (PPP) hoặc các hình thức nhượng quyền, xây dựng-vận hành-chuyển giao (BOT), xây dựng-chuyển giao (BT), hoặc các hợp đồng thiết kế-xây dựng-vận hành (DBO). Dưới đây là một số ví dụ nổi bật:
- Đường sắt cao tốc Đài Loan (Taiwan High Speed Rail - THSR):
- Mô hình: BOT (Build-Operate-Transfer).
- Chi tiết: Dự án ĐSCT Đài Loan (dài 345 km, nối Đài Bắc và Cao Hùng) được giao cho một liên danh tư nhân, Taiwan High Speed Rail Corporation (THSRC), vào năm 1998. Chính phủ Đài Loan cung cấp hỗ trợ về đất đai và một phần tài chính, nhưng THSRC chịu trách nhiệm thiết kế, xây dựng, vận hành và bảo trì. Dự án hoàn thành năm 2007 và được đánh giá là một trong những ví dụ thành công của mô hình PPP trong lĩnh vực ĐSCT, mặc dù từng đối mặt với khó khăn tài chính ban đầu do chi phí cao và doanh thu thấp hơn dự kiến.
- Kết quả: Sau khi tái cấu trúc tài chính, THSRC hiện vận hành ổn định và là một trong những hệ thống ĐSCT hiệu quả nhất châu Á.
- Đường sắt cao tốc HS2 (Anh Quốc):
- Mô hình: Hợp tác công-tư với các hợp đồng giao khoán lớn.
- Chi tiết: Dự án ĐSCT HS2 (High Speed 2) nối London với các thành phố phía Bắc như Birmingham, Manchester được chính phủ Anh giao cho các công ty tư nhân thực hiện các gói thầu lớn (design and build). Các công ty như Balfour Beatty, Vinci, và Alstom tham gia thiết kế, xây dựng, và cung cấp công nghệ. Mặc dù chính phủ Anh giữ vai trò quản lý tổng thể, các nhà thầu tư nhân đảm nhận gần như toàn bộ quá trình xây dựng và cung cấp hệ thống kỹ thuật.
- Kết quả: Dự án vẫn đang triển khai (giai đoạn 1 dự kiến hoàn thành vào khoảng 2029-2033), nhưng mô hình này cho thấy sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân.
- Đường sắt cao tốc Ý (Italo - Nuovo Trasporto Viaggiatori):
- Mô hình: Tư nhân hóa hoàn toàn.
- Chi tiết: Italo là dịch vụ ĐSCT do công ty tư nhân Nuovo Trasporto Viaggiatori (NTV) vận hành trên mạng lưới đường sắt cao tốc của Ý. Mặc dù cơ sở hạ tầng do nhà nước (thông qua RFI - Rete Ferroviaria Italiana) sở hữu, NTV được giao quyền vận hành các tuyến ĐSCT thương mại mà không cần trợ cấp nhà nước. Đây là một trong những trường hợp hiếm hoi ở châu Âu mà một công ty tư nhân cạnh tranh trực tiếp với nhà điều hành quốc doanh (Trenitalia).
- Kết quả: Italo đã phá vỡ thế độc quyền của Trenitalia, cung cấp dịch vụ chất lượng cao và giá cạnh tranh.
- Đường sắt cao tốc Arriyadh (Ả Rập Saudi):
- Mô hình: PPP với hợp đồng trọn gói.
- Chi tiết: Dự án ĐSCT nối Riyadh và Dammam được giao cho một liên danh tư nhân do Tây Ban Nha dẫn đầu (bao gồm Alstom và các công ty khác). Liên danh này chịu trách nhiệm thiết kế, xây dựng, cung cấp tàu, và vận hành trong 12 năm. Chính phủ Ả Rập Saudi tài trợ một phần nhưng khu vực tư nhân đóng vai trò chính trong triển khai.
- Kết quả: Tuyến đường hoàn thành vào năm 2018 và đang hoạt động hiệu quả.
- Dự án California High-Speed Rail (Mỹ):
- Mô hình: Kết hợp công-tư.
- Chi tiết: Dự án ĐSCT nối Los Angeles và San Francisco có sự tham gia của các nhà thầu tư nhân như Tutor Perini và Dragados trong các gói thầu xây dựng. Mặc dù chính phủ California giữ vai trò chủ đạo, khu vực tư nhân được giao nhiều hợp đồng lớn để thiết kế và thi công.
- Kết quả: Dự án vẫn đang trong giai đoạn xây dựng, gặp nhiều thách thức về chi phí và tiến độ, nhưng là minh chứng cho sự tham gia của tư nhân trong các dự án ĐSCT quy mô lớn.