

Nguồn hình ảnh,Getty Images/Flightradar24
4 giờ trước
Việt Nam vừa chính thức sửa quy định chính thức cho máy bay "made in China" bay ở Việt Nam dù các chuyến khai trương bị lùi lại so với lịch dự kiến lẽ ra đúng thời điểm ông Tập Cận Bình thăm Việt Nam giữa tháng Tư.
Trong lễ đón ông Tập Cận Bình tại sân bay Nội Bài trưa 14/4, hãng hàng không Vietjet Air của Việt Nam đã trưng bày hai chiếc máy bay COMAC C909 (máy bay ARJ21) bên cạnh chuyên cơ chở ông Tập Cận Bình.
Theo lịch mà hãng hàng không giá rẻ này công bố, hai chiếc máy bay này sẽ bay các tuyến Hồ Chí Minh - Côn Đảo - Hồ Chí Minh, và Hà Nội - Côn Đảo - Hà Nội từ ngày 19/4, trễ 5 ngày so với lịch ban đầu là 15/4.
Cũng vào trưa 14-4, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tiếp ông Hạ Đông Phong, chủ tịch Tập đoàn Tàu bay thương mại Trung Quốc (COMAC).
Ông Chính cho rằng sự hợp tác giữa Vietjet Air và COMAC còn nhiều tiềm năng phát triển, đồng thời nói rằng khả năng mở rộng hợp tác giữa COMAC và các hãng hàng không, các đối tác khác của Việt Nam trong tương lai.
Theo đó, Thủ tướng Chính đề nghị COMAC "hợp tác, hỗ trợ các đối tác Việt Nam phát triển đội tàu bay, mở rộng các đường bay; tiến tới sản xuất các linh kiện, chế tạo máy bay, phát triển hệ sinh thái ngành hàng không, kinh tế hàng không", theo tờ Tuổi Trẻ.
Đây là kết quả của những nỗ lực được cho là Trung Quốc vừa ve vãn vừa gây áp lực để Hà Nội mở đường cho COMAC bay tại Việt Nam.
Hôm 15/4, một số báo Việt Nam công bố việc chính phủ sửa quy định do hãng hàng không giá rẻ Việt Nam là Vietjet Air đề xuất.
Trước đó khoảng một tuần đã có tin Vietjet dự kiến khai thác hai tuyến bay nội địa sử dụng máy bay COMAC của Trung Quốc.
Chiếu theo quy định cũ, các loại máy bay COMAC do Trung Quốc sản xuất không đủ điều kiện để được nhập khẩu và khai thác ở Việt Nam.
Cụ thể, Nghị định số 92/2016/NĐ-CP quy định Việt Nam chỉ được phép nhập khẩu và khai thác máy bay nước ngoài khi loại máy bay đó được hoặc Cục Hàng không liên bang Mỹ (FAA) hoặc Cơ quan An toàn hàng không châu Âu (EASA) hoặc nhà chức trách hàng không Việt Nam cấp chứng chỉ loại tàu bay.
Trong khi đó, các loại máy bay COMAC mới chỉ được Trung Quốc và Indonesia chứng nhận.

Nguồn hình ảnh,Flightradar24
Chụp lại hình ảnh,Chiếc C909 đầu tiên đã đáp xuống sân bay Nội Bài vào 10:44 hôm 23/1/2025, sau gần hai tiếng khởi hành từ sân bay Thành Đô, Trung Quốc, dù giới chức Việt Nam chưa phê duyệt hợp đồng thuê
Nghị định số 89/2025/NĐ-CP, ban hành hôm13/4, đã mở đường cho máy bay COMAC của Trung Quốc được nhập khẩu và khai thác ở Việt Nam bằng cách bổ sung vào danh sách những cái tên gồm tổ chức hàng không của Trung Quốc, Brazil, Canada, Nga và Anh.
Trước khi Chính phủ Việt Nam sửa nghị định, hôm14/4, Bộ Xây dựng ban hành thông tư số 03/2025/TT-BXD sửa đổi, bổ sung một số điều của thông tư số 01/2011/TT-BGTVT về Bộ quy chế An toàn hàng không dân dụng lĩnh vực tàu bay và khai thác tàu bay.
Thông tư mới cho phép Cục Hàng không Việt Nam mở rộng việc phê chuẩn, cấp chứng nhận đủ điều kiện bay với máy bay đã được nhà chức trách hàng không Brazil, Canada, Nga, Anh, Trung Quốc cấp giấy chứng nhận loại bên cạnh các chủng loại máy bay được FAA hoặc EASA cấp.
Vietjet Air là hãng hàng không đầu tiên của Việt Nam khai thác máy bay COMAC.
Trước khi được cấp phép, chiếc COMAC C909 thân hẹp đầu tiên đã đáp xuống sân bay Nội Bài vào 10:44 hôm 23/1/2025, sau gần hai tiếng khởi hành từ sân bay Thành Đô, Trung Quốc, theo thông tin lộ trình bay của Flightradar24.
Chiếc máy bay này do COMAC sản xuất, được sơn màu sơn của hãng hàng không Vietjet.
Ban đầu, có tin Vietjet mở bán vé chuyến bay trên hai đường bay Hà Nội - Côn Đảo và TP.HCM - Côn Đảo từ ngày 15/4, nhưng nay lùi lại vào 19/4.
Chất lượng máy bay COMAC ra sao?

Nguồn hình ảnh,Getty Images
Theo Cục Hàng không Việt Nam, máy bay ARJ21 (C909) là loại máy bay phản lực chở khách tầm ngắn đến trung bình, sức chứa từ 78 đến 95 hành khách, tầm bay khoảng 1.200 - 2.000 hải lý.
Trang thiết bị chính lắp trên máy bay gồm hai động cơ GE CF34-10A của General Electric (Mỹ), Landing gear của Liebherr Aerospace (Pháp), động cơ phụ (APU) của Hamilton Sunstrand (Mỹ), các thiết bị thuộc Flight control của Honeywell (Mỹ), thiết bị thuộc hệ thống điện, điện tử của Rockwell Collins (Mỹ).
Trong số 22 nhà sản xuất thiết bị gốc (OEM) quan trọng, có 3 nhà sản xuất của Trung Quốc, chiếm tỉ lệ 13,6%.
Đến đầu tháng 1/2025, mới chỉ có Indonesia là quốc gia nước ngoài đầu tiên nhập khẩu máy bay COMAC của Trung Quốc.
Tính đến 30/3/2025, có thêm hai quốc gia nữa là Việt Nam và Lào nhập khẩu máy bay COMAC.
Trước khi quy định được sửa nhằm hợp thức hoá việc nhập khẩu và khai thác máy bay COMAC C909 tại Việt Nam, Cục Hàng không Việt Nam đã thực hiện đánh giá loại máy bay này.
The báo cáo của cơ quan này, quy định thiết kế, chế tạo máy bay Trung Quốc "tương đương Mỹ".
Cũng theo báo cáo, "hệ thống quy chế an toàn của Trung Quốc được thiết lập tương tự như cách tổ chức của Cục Hàng không liên bang Mỹ (FAA). Các quy định liên quan đến thiết kế, chế tạo máy bay của Trung Quốc cũng tương đương hệ thống quy định và tiêu chuẩn của FAA".
Máy bay C909 đã hoàn thành 3.418 báo cáo tuân thủ, 300 nội dung kiểm tra và thử nghiệm máy bay dưới đất, hoàn thành 2.942 chuyến bay với 5.257 giờ bay thử nghiệm, nhằm đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn chứng nhận.
Áp lực từ Trung Quốc
Từ hồi tháng 1/2025, đã có tin Vietjet Air ký hợp đồng với hãng COMAC của Trung Quốc để thuê hai máy bay phản lực thân hẹp C909, trong khi Vietnam Airlines năm ngoái nói "đang tính thuê" máy bay thân rộng C919 của COMAC, nhưng sau đó không tiết lộ gì thêm, theo hãng tin Reuters.Nhưng khi đó, cơ quan quản lý Việt Nam vẫn chưa bật đèn xanh cho việc cấp phép cho máy bay Trung Quốc bay, mà chỉ nói "sẽ sớm" làm như vậy - trước sức ép từ Bắc Kinh.
Trung Quốc vẫn đang nỗ lực tìm kiếm chứng nhận từ Mỹ và châu Âu cho máy bay COMAC nhưng đến nay vẫn chưa thành công.
Bất chấp thách thức này, Trung Quốc, bên cạnh việc ve vãn, được cho là đã gây sức ép lên Việt Nam đối với vụ thuê máy bay COMAC, theo đó họ đã đưa ra các điều khoản tài chính hấp dẫn và "tốt đến mức không thể cưỡng lại", theo nguồn tin của Reuters.
Phó chủ tịch Hội đồng quản trị COMAC Tan Wangeng đã đến Hà Nội hôm 15/1/2025 và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm với Tổng Bí thư Tô Lâm vào cùng ngày, trong đó ông Tập kêu gọi hai nước "tăng cường kết nối", theo truyền thông Trung Quốc.
Ngay sau cuộc điện đàm của ông Tập Cận Bình và ông Tô Lâm, chính phủ Việt Nam đã công khai tuyên bố rằng họ đang nỗ lực xóa bỏ các rào cản pháp lý để cho phép máy bay COMAC hoạt động tại quốc gia này.
Cán cán bộ của cơ quan quản lý và nhân viên Vietjet Air được cho là đã có mặt tại các chi nhánh của COMAC tại Thượng Hải từ ngày 14/1 để tham gia khóa đào tạo kéo dài 10 ngày về các tiêu chuẩn, hoạt động và bảo dưỡng C909, theo các tài liệu của Vietjet.
Vì sao phải sửa quy định?

Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Máy bay C909 có sức chứa 90 chỗ ngồi, cho đến tháng 11 năm ngoái vẫn được gọi là ARJ21, là máy bay phản lực đầu tiên của Trung Quốc được sản xuất thương mại và đi vào hoạt động vào năm 2016
Bộ Xây dựng (sau khi sáp nhập cùng Bộ Giao thông - Vận tải) hôm 28/2 đã gửi công văn đề nghị chính phủ sửa một nghị định để giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc cấp phép khai thác máy bay nước ngoài tại Việt Nam.
Động thái của cơ quan này được tiến hành trong bối cảnh Việt Nam dường như đang "mắc kẹt" giữa áp lực phải thuê máy bay do Trung Quốc sản xuất trong khi chưa đáp ứng đầy đủ các quy định của quốc tế lẫn trong nước để được Hà Nội cấp phép bay.
Việc rà soát các quy định này, tức Nghị định số 92/2016/NĐ-CP, theo Bộ Xây dựng, là dựa trên cơ sở đề xuất của hãng Vietjet Air và COMAC, đồng thời là kết quả cuộc gặp của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà với phó chủ tịch COMAC hôm 15/1 tại Văn phòng Chính phủ ở Hà Nội.
Thủ tục cấp giấy chứng nhận loại chỉ được thực hiện khi Việt Nam là quốc gia thiết kế và Cục Hàng không Việt Nam xây dựng ban hành các tiêu chuẩn, có đầy đủ nguồn nhân lực có trình độ để đảm bảo thực hiện quá trình phê chuẩn chứng chỉ.
Tuy nhiên, theo Bộ Xây dựng, việc xây dựng tiêu chuẩn, quy trình và chuẩn bị nhân lực, cùng quá trình thực hiện cấp giấy chứng cần rất nhiều thời gian.
Trong khi đó, do ảnh hưởng đại dịch Covid-19, và lệnh triệu hồi đối với động cơ của hãng Pratt & Witney, hoạt động khai thác máy bay của Việt Nam bị ảnh hưởng khá nhiều.
Do đó, theo bộ này, việc giới hạn cho phép các máy bay khai thác tại Việt Nam chỉ có giấy chứng nhận loại do Cục Hàng không Việt Nam cấp hoặc FAA hoặc EASA cấp (mà không cho phép Cục Hàng không Việt Nam công nhận) "sẽ làm hạn chế cơ hội của các hãng hàng không Việt Nam trong việc tiếp cận các loại máy bay được thiết kế, chế tạo bởi các quốc gia khác có năng lực toàn cầu về khoa học và công nghệ".
Từ đó, bộ này kiến nghị chính phủ bãi bỏ quy định cũ để đưa máy bay của COMAC vào khai thác tại Việt Nam.