Dưới đây là tóm tắt chi tiết bản đề xuất của VinSpeed gửi Thủ tướng và Bộ trưởng về dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam:
- Vay vốn từ Nhà nước
Số tiền vay: 80% tổng vốn đầu tư, ước tính khoảng 49 tỷ USD.
- Hình thức vay: Tín chấp (không cần tài sản đảm bảo).
Thời hạn vay: 35 năm.
Lãi suất: 0%.
- Chi phí giải phóng mặt bằng
Nhà nước chịu hoàn toàn chi phí đền bù và giải phóng mặt bằng cho toàn bộ dự án.
- Nhà nước giao các khu đất gần các nhà ga trên tuyến đường sắt cao tốc cho VinSpeed.
- Mục đích: VinSpeed sử dụng các khu đất này để xây dựng và kinh doanh các khu đô thị.
Miễn thuế nhập khẩu
- Miễn toàn bộ thuế nhập khẩu đối với máy móc, thiết bị và nguyên vật liệu phục vụ dự án.
- Sử dụng doanh thu bán vé
Doanh thu từ bán vé đường sắt cao tốc sẽ được VinSpeed sử dụng để bổ sung vốn kinh doanh của công ty.
- Thời gian thực hiện dự án
Tổng thời gian thực hiện và vận hành dự án: 99 năm.
Tổng mức đầu tư dự kiến: Khoảng 67 tỷ USD (trong đó 80% là vốn vay từ Nhà nước, tương đương 49 tỷ USD, và 20% còn lại là vốn tự có của VinSpeed, khoảng 13,4 tỷ USD).
Về tính pháp lý theo Luật Đấu thầu và Đầu tư:
Đề xuất của VinSpeed có nhiều điểm không phù hợp với các quy định của pháp luật hiện hành:
• Hình thức lựa chọn nhà đầu tư: Luật Đấu thầu quy định rõ các hình thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, bao gồm đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu... Việc một doanh nghiệp mới thành lập, không qua bất kỳ quy trình đấu thầu cạnh tranh nào, lại được đề xuất giao thầu một dự án quy mô đặc biệt lớn như đường sắt cao tốc Bắc - Nam là vi phạm nguyên tắc cạnh tranh, công bằng, minh bạch của Luật Đấu thầu.
• Điều kiện năng lực nhà đầu tư: Luật Đầu tư và các nghị định hướng dẫn đều có các quy định rất chặt chẽ về năng lực tài chính, kinh nghiệm của nhà đầu tư đối với các dự án lớn, đặc biệt là các dự án hạ tầng kỹ thuật quan trọng quốc gia. Một công ty mới thành lập, không có kinh nghiệm trong lĩnh vực đường sắt cao tốc, và công ty mẹ đang gánh khoản nợ khổng lồ, rõ ràng không đáp ứng được các điều kiện về năng lực tài chính và kinh nghiệm theo quy định.
• Ưu đãi bất thường: Các đề xuất về việc Nhà nước cho vay tín chấp 80% vốn với lãi suất 0%, lo toàn bộ chi phí đền bù giải tỏa mặt bằng, giao đất xây dựng đô thị, miễn thuế nhập khẩu toàn bộ... là những ưu đãi đặc biệt lớn, không có cơ sở pháp lý rõ ràng và có thể vi phạm các quy định về quản lý vốn nhà nước và chống thất thu ngân sách. Luật Đầu tư quy định về các hình thức ưu đãi đầu tư có điều kiện và phải tuân thủ các quy trình thẩm định chặt chẽ.
• Thời gian thực hiện dự án quá dài: Thời gian thực hiện dự án lên đến 99 năm là quá dài, không phù hợp với tính cấp thiết và hiệu quả đầu tư của một dự án hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia. Điều này có thể gây ra nhiều rủi ro về công nghệ, biến động kinh tế - xã hội và hiệu quả sử dụng vốn.